Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / ઇતિવુત્તક-અટ્ઠકથા • Itivuttaka-aṭṭhakathā

    ૭. સુખપત્થનાસુત્તવણ્ણના

    7. Sukhapatthanāsuttavaṇṇanā

    ૭૬. સત્તમે સુખાનીતિ સુખનિમિત્તાનિ. પત્થયમાનોતિ ઇચ્છમાનો આકઙ્ખમાનો. સીલન્તિ ગહટ્ઠસીલં પબ્બજિતસીલઞ્ચ. ગહટ્ઠો ચે ગહટ્ઠસીલં, પબ્બજિતો ચે ચતુપારિસુદ્ધિસીલન્તિ અધિપ્પાયો. રક્ખેય્યાતિ સમાદિયિત્વા અવીતિક્કમન્તો સમ્મદેવ ગોપેય્ય. પસંસા મે આગચ્છતૂતિ ‘‘મમ કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો આગચ્છતૂ’’તિ ઇચ્છન્તો પણ્ડિતો સપ્પઞ્ઞો સીલં રક્ખેય્ય. સીલવતો હિ ગહટ્ઠસ્સ તાવ ‘‘અસુકો અસુકકુલસ્સ પુત્તો સીલવા કલ્યાણધમ્મો સદ્ધો પસન્નો દાયકો કારકો’’તિઆદિના પરિસમજ્ઝે કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગચ્છતિ, પબ્બજિતસ્સ ‘‘અસુકો નામ ભિક્ખુ સીલવા વત્તસમ્પન્નો સોરતો સુખસંવાસો સગારવો સપ્પતિસ્સો’’તિઆદિના…પે॰… અબ્ભુગ્ગચ્છતીતિ. વુત્તઞ્હેતં –

    76. Sattame sukhānīti sukhanimittāni. Patthayamānoti icchamāno ākaṅkhamāno. Sīlanti gahaṭṭhasīlaṃ pabbajitasīlañca. Gahaṭṭho ce gahaṭṭhasīlaṃ, pabbajito ce catupārisuddhisīlanti adhippāyo. Rakkheyyāti samādiyitvā avītikkamanto sammadeva gopeyya. Pasaṃsā me āgacchatūti ‘‘mama kalyāṇo kittisaddo āgacchatū’’ti icchanto paṇḍito sappañño sīlaṃ rakkheyya. Sīlavato hi gahaṭṭhassa tāva ‘‘asuko asukakulassa putto sīlavā kalyāṇadhammo saddho pasanno dāyako kārako’’tiādinā parisamajjhe kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati, pabbajitassa ‘‘asuko nāma bhikkhu sīlavā vattasampanno sorato sukhasaṃvāso sagāravo sappatisso’’tiādinā…pe… abbhuggacchatīti. Vuttañhetaṃ –

    ‘‘પુન ચપરં, ગહપતયો, સીલવતો સીલસમ્પન્નસ્સ કલ્યાણો કિત્તિસદ્દો અબ્ભુગ્ગચ્છતી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૫.૨૧૩; ઉદા॰ ૭૬; મહાવ॰ ૨૮૫).

    ‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavato sīlasampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).

    તથા –

    Tathā –

    ‘‘આકઙ્ખેય્ય ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ – ‘સબ્રહ્મચારીનં પિયો ચસ્સં મનાપો, ગરુ ચ ભાવનીયો ચા’તિ, સીલેસ્વેવસ્સ પરિપૂરકારી’’તિઆદિ (મ॰ નિ॰ ૧.૬૫).

    ‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘sabrahmacārīnaṃ piyo cassaṃ manāpo, garu ca bhāvanīyo cā’ti, sīlesvevassa paripūrakārī’’tiādi (ma. ni. 1.65).

    ભોગા મે ઉપ્પજ્જન્તૂતિ એત્થ ગહટ્ઠસ્સ તાવ સીલવતો કલ્યાણધમ્મસ્સ યેન યેન સિપ્પટ્ઠાનેન જીવિકં કપ્પેતિ – યદિ કસિયા, યદિ વણિજ્જાય, યદિ રાજપોરિસેન, તં તં યથાકાલં યથાવિધિઞ્ચ અતિવિય અપ્પમત્તભાવતો અથસ્સ અનુપ્પન્ના ચેવ ભોગા ઉપ્પજ્જન્તિ, ઉપ્પન્ના ચ ભોગા ફાતિં ગમિસ્સન્તિ. પબ્બજિતસ્સ પન સીલાચારસમ્પન્નસ્સ અપ્પમાદવિહારિસ્સ સતો સીલસમ્પન્નસ્સ સીલસમ્પદાય અપ્પિચ્છતાદિગુણેસુ ચ પસન્ના મનુસ્સા ઉળારુળારે પચ્ચયે અભિહરન્તિ, એવમસ્સ અનુપ્પન્ના ચેવ ભોગા ઉપ્પજ્જન્તિ, ઉપ્પન્ના ચ થિરા હોન્તિ. તથા હિ વુત્તં –

    Bhogā me uppajjantūti ettha gahaṭṭhassa tāva sīlavato kalyāṇadhammassa yena yena sippaṭṭhānena jīvikaṃ kappeti – yadi kasiyā, yadi vaṇijjāya, yadi rājaporisena, taṃ taṃ yathākālaṃ yathāvidhiñca ativiya appamattabhāvato athassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca bhogā phātiṃ gamissanti. Pabbajitassa pana sīlācārasampannassa appamādavihārissa sato sīlasampannassa sīlasampadāya appicchatādiguṇesu ca pasannā manussā uḷāruḷāre paccaye abhiharanti, evamassa anuppannā ceva bhogā uppajjanti, uppannā ca thirā honti. Tathā hi vuttaṃ –

    ‘‘પુન ચપરં, ગહપતયો, સીલવા સીલસમ્પન્નો અપ્પમાદાધિકરણં મહન્તં ભોગક્ખન્ધં અધિગચ્છતી’’તિ (અ॰ નિ॰ ૫.૨૧૩; ઉદા॰ ૭૬; મહાવ॰ ૨૮૫).

    ‘‘Puna caparaṃ, gahapatayo, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ adhigacchatī’’ti (a. ni. 5.213; udā. 76; mahāva. 285).

    તથા –

    Tathā –

    ‘‘આકઙ્ખેય્ય ચે, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ – ‘લાભી અસ્સ ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારાન’ન્તિ, સીલેસ્વેવસ્સ પરિપૂરકારી’’તિ (મ॰ નિ॰ ૧.૬૫) ચ –

    ‘‘Ākaṅkheyya ce, bhikkhave, bhikkhu – ‘lābhī assa cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārāna’nti, sīlesvevassa paripūrakārī’’ti (ma. ni. 1.65) ca –

    સેસં વુત્તનયમેવ.

    Sesaṃ vuttanayameva.

    ગાથાસુ પત્થયાનોતિ પત્થયન્તો. તયો સુખેતિ તીણિ સુખાનિ. વિત્તલાભન્તિ ધનલાભં, ભોગુપ્પત્તિન્તિ અત્થો. વિસેસતો ચેત્થ પસંસાય ચેતસિકસુખં, ભોગેહિ કાયિકસુખં, ઇતરેન ઉપપત્તિસુખં; તથા પઠમેન દિટ્ઠધમ્મસુખં, તતિયેન સમ્પરાયસુખં, દુતિયેન ઉભયસુખં ગહિતન્તિ વેદિતબ્બં.

    Gāthāsu patthayānoti patthayanto. Tayo sukheti tīṇi sukhāni. Vittalābhanti dhanalābhaṃ, bhoguppattinti attho. Visesato cettha pasaṃsāya cetasikasukhaṃ, bhogehi kāyikasukhaṃ, itarena upapattisukhaṃ; tathā paṭhamena diṭṭhadhammasukhaṃ, tatiyena samparāyasukhaṃ, dutiyena ubhayasukhaṃ gahitanti veditabbaṃ.

    ઇદાનિ પસંસાદિકારણસ્સ સીલસ્સ વિય પસંસાદીનમ્પિ વિસેસકારણં પાપમિત્તપરિવજ્જનં કલ્યાણમિત્તસેવનઞ્ચ આદીનવાનિસંસેહિ સદ્ધિં દસ્સેન્તો ‘‘અકરોન્તો’’તિઆદિમાહ. તત્થ સઙ્કિયોતિ પાપસ્મિં પરિસઙ્કિતબ્બો ‘‘અદ્ધા ઇમિના પાપં કતં વા કરિસ્સતિ વા, તથા હેસ પાપપુરિસેહિ સદ્ધિં સઞ્ચરતી’’તિ. અસ્સાતિ ઇમસ્સ પાપજનસેવિનો પુગ્ગલસ્સ ઉપરિ, અસ્સ વા પુગ્ગલસ્સ અવણ્ણો અભૂતોપિ પાપજનસેવિતાય રુહતિ વિરૂળ્હિં વેપુલ્લં આપજ્જતિ પત્થરતિ. અસ્સાતિ વા ભુમ્મત્થે સામિવચનં, તસ્મિં પુગ્ગલેતિ અત્થો. સ વે તાદિસકો હોતીતિ યો યાદિસં પાપમિત્તં વા કલ્યાણમિત્તં વા ભજતિ ઉપસેવતિ ચ, સો પુગ્ગલો ભૂમિભાગવસેન ઉદકં વિય તાદિસોવ હોતિ, પાપધમ્મો કલ્યાણધમ્મો વા હોતિ. કસ્મા? સહવાસો હિ તાદિસો; યસ્મા સહવાસો સંસગ્ગો ઉપરાગો વિય ફલિકમણીસુ પુરિસઉપનિસ્સયભૂતં પુગ્ગલાકારં ગાહાપેતિ, તસ્મા પાપપુગ્ગલેન સહ વાસો ન કાતબ્બોતિ અધિપ્પાયો.

    Idāni pasaṃsādikāraṇassa sīlassa viya pasaṃsādīnampi visesakāraṇaṃ pāpamittaparivajjanaṃ kalyāṇamittasevanañca ādīnavānisaṃsehi saddhiṃ dassento ‘‘akaronto’’tiādimāha. Tattha saṅkiyoti pāpasmiṃ parisaṅkitabbo ‘‘addhā iminā pāpaṃ kataṃ vā karissati vā, tathā hesa pāpapurisehi saddhiṃ sañcaratī’’ti. Assāti imassa pāpajanasevino puggalassa upari, assa vā puggalassa avaṇṇo abhūtopi pāpajanasevitāya ruhati virūḷhiṃ vepullaṃ āpajjati pattharati. Assāti vā bhummatthe sāmivacanaṃ, tasmiṃ puggaleti attho. Sa ve tādisako hotīti yo yādisaṃ pāpamittaṃ vā kalyāṇamittaṃ vā bhajati upasevati ca, so puggalo bhūmibhāgavasena udakaṃ viya tādisova hoti, pāpadhammo kalyāṇadhammo vā hoti. Kasmā? Sahavāso hi tādiso; yasmā sahavāso saṃsaggo uparāgo viya phalikamaṇīsu purisaupanissayabhūtaṃ puggalākāraṃ gāhāpeti, tasmā pāpapuggalena saha vāso na kātabboti adhippāyo.

    સેવમાનો સેવમાનન્તિ પરં પકતિસુદ્ધં પુગ્ગલં કાલેન કાલં અત્તાનં સેવમાનં સેવમાનો ભજમાનો પાપપુગ્ગલો, તેન વા સેવિયમાનો. સમ્ફુટ્ઠો સમ્ફુસન્તિ તેન પકતિસુદ્ધેન પુગ્ગલેન સહવાસેન સંસગ્ગેન સમ્ફુટ્ઠો પાપપુગ્ગલો સયમ્પિ, તથા તં ફુસન્તો. સરો દિદ્ધો કલાપં વાતિ યથા નામ સરો વિસેન દિદ્ધો લિત્તો સરકલાપગતો સરસમૂહસઙ્ખાતં સરકલાપં અત્તના ફુટ્ઠં અલિત્તમ્પિ ઉપલિમ્પતિ, એવં પાપેન ઉપલેપભયા ધીરોતિ ધિતિસમ્પન્નત્તા ધીરો પણ્ડિતપુરિસો પાપસહાયો ન ભવેય્ય.

    Sevamāno sevamānanti paraṃ pakatisuddhaṃ puggalaṃ kālena kālaṃ attānaṃ sevamānaṃ sevamāno bhajamāno pāpapuggalo, tena vā seviyamāno. Samphuṭṭho samphusanti tena pakatisuddhena puggalena sahavāsena saṃsaggena samphuṭṭho pāpapuggalo sayampi, tathā taṃ phusanto. Saro diddho kalāpaṃ vāti yathā nāma saro visena diddho litto sarakalāpagato sarasamūhasaṅkhātaṃ sarakalāpaṃ attanā phuṭṭhaṃ alittampi upalimpati, evaṃ pāpena upalepabhayā dhīroti dhitisampannattā dhīro paṇḍitapuriso pāpasahāyo na bhaveyya.

    પૂતિમચ્છં કુસગ્ગેનાતિ યથા કુચ્છિતભાવેન પૂતિભૂતં મચ્છં કુસતિણગ્ગેન યો પુરિસો ઉપનય્હતિ પુટબન્ધવસેન બન્ધતિ, તસ્સ તે કુસા અપૂતિકાપિ પૂતિમચ્છસમ્બન્ધેન પૂતિ દુગ્ગન્ધમેવ વાયન્તિ. એવં બાલૂપસેવનાતિ એવંસમ્પદા બાલજનૂપસેવના દટ્ઠબ્બા. એવં ધીરૂપસેવનાતિ યથા અસુરભિનોપિ પત્તા તગરસમ્બન્ધેન સુરભિં વાયન્તિ, એવં પણ્ડિતૂપસેવના પકતિયા અસીલવતો સીલસમાદાનાદિવસેન સીલગન્ધવાયનસ્સ કારણં હોતિ.

    Pūtimacchaṃ kusaggenāti yathā kucchitabhāvena pūtibhūtaṃ macchaṃ kusatiṇaggena yo puriso upanayhati puṭabandhavasena bandhati, tassa te kusā apūtikāpi pūtimacchasambandhena pūti duggandhameva vāyanti. Evaṃ bālūpasevanāti evaṃsampadā bālajanūpasevanā daṭṭhabbā. Evaṃ dhīrūpasevanāti yathā asurabhinopi pattā tagarasambandhena surabhiṃ vāyanti, evaṃ paṇḍitūpasevanā pakatiyā asīlavato sīlasamādānādivasena sīlagandhavāyanassa kāraṇaṃ hoti.

    તસ્માતિ યસ્મા અકલ્યાણમિત્તસેવનાય કલ્યાણમિત્તસેવનાય ચ અયં એદિસો આદીનવો આનિસંસો ચ, તસ્મા પત્તપુટસ્સેવ પલાસપુટસ્સ વિય દુગ્ગન્ધસુગન્ધવત્થુસંસગ્ગેન અસાધુસાધુજનસન્નિસ્સયેન ચ. ઞત્વા સમ્પાકમત્તનોતિ અત્તનો દુક્ખુદ્રયં સુખુદ્રયઞ્ચ ફલનિપ્ફત્તિં ઞત્વા જાનિત્વા અસન્તે પાપમિત્તે ન ઉપસેવેય્ય, સન્તે ઉપસન્તે વન્તદોસે પસત્થે વા પણ્ડિતે સેવેય્ય. તથા હિ અસન્તો નિરયં નેન્તિ, સન્તો પાપેન્તિ સુગ્ગતિન્તિ. ઇતિ ભગવા પઠમગાથાય યથાવુત્તાનિ તીણિ સુખનિમિત્તાનિ દસ્સેત્વા તતો પરાહિ પઞ્ચહિ ગાથાહિ પટિપક્ખપરિવજ્જનેન સદ્ધિં પસંસાસુખસ્સ આગમનં દસ્સેત્વા ઓસાનગાથાય તિણ્ણમ્પિ સુખાનં આગમનકારણેન સદ્ધિં ઓસાનસુખં દસ્સેતિ.

    Tasmāti yasmā akalyāṇamittasevanāya kalyāṇamittasevanāya ca ayaṃ ediso ādīnavo ānisaṃso ca, tasmā pattapuṭasseva palāsapuṭassa viya duggandhasugandhavatthusaṃsaggena asādhusādhujanasannissayena ca. Ñatvā sampākamattanoti attano dukkhudrayaṃ sukhudrayañca phalanipphattiṃ ñatvā jānitvā asante pāpamitte na upaseveyya, sante upasante vantadose pasatthe vā paṇḍite seveyya. Tathā hi asanto nirayaṃ nenti, santo pāpenti suggatinti. Iti bhagavā paṭhamagāthāya yathāvuttāni tīṇi sukhanimittāni dassetvā tato parāhi pañcahi gāthāhi paṭipakkhaparivajjanena saddhiṃ pasaṃsāsukhassa āgamanaṃ dassetvā osānagāthāya tiṇṇampi sukhānaṃ āgamanakāraṇena saddhiṃ osānasukhaṃ dasseti.

    સત્તમસુત્તવણ્ણના નિટ્ઠિતા.

    Sattamasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / ઇતિવુત્તકપાળિ • Itivuttakapāḷi / ૭. સુખપત્થનાસુત્તં • 7. Sukhapatthanāsuttaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact