Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā)

    ૯. સુખુમાલસુત્તવણ્ણના

    9. Sukhumālasuttavaṇṇanā

    ૩૯. નવમે સુખુમાલોતિ નિદ્દુક્ખો. પરમસુખુમાલોતિ પરમનિદ્દુક્ખો. અચ્ચન્તસુખુમાલોતિ સતતનિદ્દુક્ખો. ઇમં ભગવા કપિલપુરે નિબ્બત્તકાલતો પટ્ઠાય નિદ્દુક્ખભાવં ગહેત્વા આહ, ચરિયકાલે પન તેન અનુભૂતદુક્ખસ્સ અન્તો નત્થીતિ. એકત્થાતિ એકિસ્સા પોક્ખરણિયા. ઉપ્પલં વપ્પતીતિ ઉપ્પલં રોપેતિ. સા નીલુપ્પલવનસઞ્છન્ના હોતિ. પદુમન્તિ પણ્ડરપદુમં. પુણ્ડરીકન્તિ રત્તપદુમં. એવં ઇતરાપિ દ્વે પદુમપુણ્ડરીકવનેહિ સઞ્છન્ના હોન્તિ. બોધિસત્તસ્સ કિર સત્તટ્ઠવસ્સિકકાલે રાજા અમચ્ચે પુચ્છિ – ‘‘તરુણદારકા કતરકીળિકં પિયાયન્તી’’તિ? ઉદકકીળિકં દેવાતિ. તતો રાજા કુદ્દાલકમ્મકારકે સન્નિપાતેત્વા પોક્ખરણિટ્ઠાનાનિ ગણ્હાપેસિ. અથ સક્કો દેવરાજા આવજ્જેન્તો તં પવત્તિં ઞત્વા – ‘‘ન યુત્તો મહાસત્તસ્સ માનુસકપરિભોગો, દિબ્બપરિભોગો યુત્તો’’તિ વિસ્સકમ્મં આમન્તેત્વા – ‘‘ગચ્છ, તાત, મહાસત્તસ્સ કીળાભૂમિયં પોક્ખરણિયો માપેહી’’તિ આહ. કીદિસા હોન્તુ , દેવાતિ? અપગતકલલકદ્દમા હોન્તુ વિપ્પકિણ્ણમણિમુત્તપવાળિકા સત્તરતનમયપાકારપરિક્ખિત્તા પવાળમયઉણ્હીસેહિ મણિમયસોપાનબાહુકેહિ સુવણ્ણરજતમણિમયફલકેહિ સોપાનેહિ સમન્નાગતા. સુવણ્ણરજતમણિપવાળમયા ચેત્થ નાવા હોન્તુ, સુવણ્ણનાવાય રજતપલ્લઙ્કો હોતુ, રજતનાવાય સુવણ્ણપલ્લઙ્કો, મણિનાવાય પવાળપલ્લઙ્કો, પવાળનાવાય મણિપલ્લઙ્કો, સુવણ્ણરજતમણિપવાળમયાવ ઉદકસેચનનાળિકા હોન્તુ, પઞ્ચવણ્ણેહિ ચ પદુમેહિ સઞ્છન્ના હોન્તૂતિ. ‘‘સાધુ, દેવા’’તિ વિસ્સકમ્મદેવપુત્તો સક્કસ્સ પટિસ્સુત્વા રત્તિભાગે ઓતરિત્વા રઞ્ઞો ગાહાપિતપોક્ખરણિટ્ઠાનેસુયેવ તેનેવ નિયામેન પોક્ખરણિયો માપેસિ.

    39. Navame sukhumāloti niddukkho. Paramasukhumāloti paramaniddukkho. Accantasukhumāloti satataniddukkho. Imaṃ bhagavā kapilapure nibbattakālato paṭṭhāya niddukkhabhāvaṃ gahetvā āha, cariyakāle pana tena anubhūtadukkhassa anto natthīti. Ekatthāti ekissā pokkharaṇiyā. Uppalaṃ vappatīti uppalaṃ ropeti. Sā nīluppalavanasañchannā hoti. Padumanti paṇḍarapadumaṃ. Puṇḍarīkanti rattapadumaṃ. Evaṃ itarāpi dve padumapuṇḍarīkavanehi sañchannā honti. Bodhisattassa kira sattaṭṭhavassikakāle rājā amacce pucchi – ‘‘taruṇadārakā katarakīḷikaṃ piyāyantī’’ti? Udakakīḷikaṃ devāti. Tato rājā kuddālakammakārake sannipātetvā pokkharaṇiṭṭhānāni gaṇhāpesi. Atha sakko devarājā āvajjento taṃ pavattiṃ ñatvā – ‘‘na yutto mahāsattassa mānusakaparibhogo, dibbaparibhogo yutto’’ti vissakammaṃ āmantetvā – ‘‘gaccha, tāta, mahāsattassa kīḷābhūmiyaṃ pokkharaṇiyo māpehī’’ti āha. Kīdisā hontu , devāti? Apagatakalalakaddamā hontu vippakiṇṇamaṇimuttapavāḷikā sattaratanamayapākāraparikkhittā pavāḷamayauṇhīsehi maṇimayasopānabāhukehi suvaṇṇarajatamaṇimayaphalakehi sopānehi samannāgatā. Suvaṇṇarajatamaṇipavāḷamayā cettha nāvā hontu, suvaṇṇanāvāya rajatapallaṅko hotu, rajatanāvāya suvaṇṇapallaṅko, maṇināvāya pavāḷapallaṅko, pavāḷanāvāya maṇipallaṅko, suvaṇṇarajatamaṇipavāḷamayāva udakasecananāḷikā hontu, pañcavaṇṇehi ca padumehi sañchannā hontūti. ‘‘Sādhu, devā’’ti vissakammadevaputto sakkassa paṭissutvā rattibhāge otaritvā rañño gāhāpitapokkharaṇiṭṭhānesuyeva teneva niyāmena pokkharaṇiyo māpesi.

    નનુ ચેતા અપગતકલલકદ્દમા, કથમેત્થ પદુમાનિ પુપ્ફિંસૂતિ? સો કિર તાસુ પોક્ખરણીસુ તત્થ તત્થ સુવણ્ણરજતમણિપવાળમયા ખુદ્દકનાવાયો માપેત્વા ‘‘એતા કલલકદ્દમપૂરિતા ચ હોન્તુ, પઞ્ચવણ્ણાનિ ચેત્થ પદુમાનિ પુપ્ફન્તૂ’’તિ અધિટ્ઠાસિ. એવં પઞ્ચવણ્ણાનિ પદુમાનિ પુપ્ફિંસુ, રેણુવટ્ટિયો ઉગ્ગન્ત્વા ઉદકપિટ્ઠં અજ્ઝોત્થરિત્વા વિચરન્તિ. પઞ્ચવિધા ભમરગણા ઉપકૂજન્તા વિચરન્તિ. એવં તા માપેત્વા વિસ્સકમ્મો દેવપુરમેવ ગતો. તતો વિભાતાય રત્તિયા મહાજનો દિસ્વા ‘‘મહાપુરિસ્સસ્સ માપિતા ભવિસ્સન્તી’’તિ ગન્ત્વા રઞ્ઞો આરોચેસિ. રાજા મહાજનપરિવારો ગન્ત્વા પોક્ખરણિયો દિસ્વા ‘‘મમ પુત્તસ્સ પુઞ્ઞિદ્ધિયા દેવતાહિ માપિતા ભવિસ્સન્તી’’તિ અત્તમનો અહોસિ. તતો પટ્ઠાય મહાપુરિસો ઉદકકીળિકં અગમાસિ.

    Nanu cetā apagatakalalakaddamā, kathamettha padumāni pupphiṃsūti? So kira tāsu pokkharaṇīsu tattha tattha suvaṇṇarajatamaṇipavāḷamayā khuddakanāvāyo māpetvā ‘‘etā kalalakaddamapūritā ca hontu, pañcavaṇṇāni cettha padumāni pupphantū’’ti adhiṭṭhāsi. Evaṃ pañcavaṇṇāni padumāni pupphiṃsu, reṇuvaṭṭiyo uggantvā udakapiṭṭhaṃ ajjhottharitvā vicaranti. Pañcavidhā bhamaragaṇā upakūjantā vicaranti. Evaṃ tā māpetvā vissakammo devapurameva gato. Tato vibhātāya rattiyā mahājano disvā ‘‘mahāpurissassa māpitā bhavissantī’’ti gantvā rañño ārocesi. Rājā mahājanaparivāro gantvā pokkharaṇiyo disvā ‘‘mama puttassa puññiddhiyā devatāhi māpitā bhavissantī’’ti attamano ahosi. Tato paṭṭhāya mahāpuriso udakakīḷikaṃ agamāsi.

    યાવદેવ મમત્થાયાતિ એત્થ યાવદેવાતિ પયોજનાવધિનિયામવચનં, યાવ મમેવ અત્થાય, નત્થેત્થ અઞ્ઞં કારણન્તિ અત્થો. ન ખો પનસ્સાહન્તિ ન ખો પનસ્સ અહં. અકાસિકં ચન્દનન્તિ અસણ્હં ચન્દનં. કાસિકં, ભિક્ખવે, સુ મે તં વેઠનન્તિ, ભિક્ખવે, વેઠનમ્પિ મે કાસિકં હોતિ. એત્થ હિ સુઇતિ ચ ન્તિ ચ નિપાતમત્તં, મેતિ સામિવચનં. વેઠનમ્પિ મે સણ્હમેવ હોતીતિ દસ્સેતિ. કાસિકા કઞ્ચુકાતિ પારુપનકઞ્ચુકોપિ સણ્હકઞ્ચુકોવ. સેતચ્છત્તં ધારીયતીતિ માનુસકસેતચ્છત્તમ્પિ દિબ્બસેતચ્છત્તમ્પિ ઉપરિધારિતમેવ હોતિ. મા નં ફુસિ સીતં વાતિ મા એતં બોધિસત્તં સીતં વા ઉણ્હાદીસુ વા અઞ્ઞતરં ફુસતૂતિ અત્થો.

    Yāvadeva mamatthāyāti ettha yāvadevāti payojanāvadhiniyāmavacanaṃ, yāva mameva atthāya, natthettha aññaṃ kāraṇanti attho. Na kho panassāhanti na kho panassa ahaṃ. Akāsikaṃ candananti asaṇhaṃ candanaṃ. Kāsikaṃ, bhikkhave, su me taṃ veṭhananti, bhikkhave, veṭhanampi me kāsikaṃ hoti. Ettha hi suiti ca tanti ca nipātamattaṃ, meti sāmivacanaṃ. Veṭhanampi me saṇhameva hotīti dasseti. Kāsikā kañcukāti pārupanakañcukopi saṇhakañcukova. Setacchattaṃ dhārīyatīti mānusakasetacchattampi dibbasetacchattampi uparidhāritameva hoti. Mā naṃ phusi sītaṃ vāti mā etaṃ bodhisattaṃ sītaṃ vā uṇhādīsu vā aññataraṃ phusatūti attho.

    તયો પાસાદા અહેસુન્તિ બોધિસત્તે કિર સોળસવસ્સુદ્દેસિકે જાતે સુદ્ધોદનમહારાજા ‘‘પુત્તસ્સ વસનકપાસાદે કારેસ્સામી’’તિ વડ્ઢકિનો સન્નિપાતાપેત્વા ભદ્દકેન નક્ખત્તમુહુત્તેન નવભૂમિકતપરિકમ્મં કારેત્વા તયો પાસાદે કારાપેસિ. તે સન્ધાયેતં વુત્તં. હેમન્તિકોતિઆદીસુ યત્થ સુખં હેમન્તે વસિતું, અયં હેમન્તિકો. ઇતરેસુપિ એસેવ નયો. અયં પનેત્થ વચનત્થો – હેમન્તે વાસો હેમન્તં, હેમન્તં અરહતીતિ હેમન્તિકો. ઇતરેસુપિ એસેવ નયો.

    Tayopāsādā ahesunti bodhisatte kira soḷasavassuddesike jāte suddhodanamahārājā ‘‘puttassa vasanakapāsāde kāressāmī’’ti vaḍḍhakino sannipātāpetvā bhaddakena nakkhattamuhuttena navabhūmikataparikammaṃ kāretvā tayo pāsāde kārāpesi. Te sandhāyetaṃ vuttaṃ. Hemantikotiādīsu yattha sukhaṃ hemante vasituṃ, ayaṃ hemantiko. Itaresupi eseva nayo. Ayaṃ panettha vacanattho – hemante vāso hemantaṃ, hemantaṃ arahatīti hemantiko. Itaresupi eseva nayo.

    તત્થ હેમન્તિકો પાસાદો નવભૂમકો અહોસિ, ભૂમિયો પનસ્સ ઉણ્હઉતુગ્ગાહાપનત્થાય નીચા અહેસું. તત્થ દ્વારવાતપાનાનિ સુફુસિતકવાટાનિ અહેસું નિબ્બિવરાનિ. ચિત્તકમ્મમ્પિ કરોન્તા તત્થ તત્થ પજ્જલિતે અગ્ગિક્ખન્ધેયેવ અકંસુ. ભૂમત્થરણં પનેત્થ કમ્બલમયં, તથા સાણિવિતાનનિવાસનપારુપનવેઠનાનિ. વાતપાનાનિ ઉણ્હગ્ગાહાપનત્થં દિવા વિવટાનિ રત્તિં પિહિતાનિ હોન્તિ.

    Tattha hemantiko pāsādo navabhūmako ahosi, bhūmiyo panassa uṇhautuggāhāpanatthāya nīcā ahesuṃ. Tattha dvāravātapānāni suphusitakavāṭāni ahesuṃ nibbivarāni. Cittakammampi karontā tattha tattha pajjalite aggikkhandheyeva akaṃsu. Bhūmattharaṇaṃ panettha kambalamayaṃ, tathā sāṇivitānanivāsanapārupanaveṭhanāni. Vātapānāni uṇhaggāhāpanatthaṃ divā vivaṭāni rattiṃ pihitāni honti.

    ગિમ્હિકો પન પઞ્ચભૂમકો અહોસિ. સીતઉતુગ્ગાહાપનત્થં પનેત્થ ભૂમિયો ઉચ્ચા અસમ્બાધા અહેસું. દ્વારવાતપાનાનિ નાતિફુસિતાનિ સવિવરાનિ સજાલાનિ અહેસું. ચિત્તકમ્મે ઉપ્પલાનિ પદુમાનિ પુણ્ડરીકાનિયેવ અકંસુ. ભૂમત્થરણં પનેત્થ દુકૂલમયં, તથા સાણિવિતાનનિવાસનપારુપનવેઠનાનિ. વાતપાનસમીપેસુ ચેત્થ નવ ચાટિયો ઠપેત્વા ઉદકસ્સ પૂરેત્વા નીલુપ્પલાદીહિ સઞ્છાદેન્તિ. તેસુ તેસુ પદેસેસુ ઉદકયન્તાનિ કરોન્તિ, યેહિ દેવે વસ્સન્તે વિય ઉદકધારા નિક્ખમન્તિ. અન્તોપાસાદે તત્થ તત્થ કલલપૂરા દોણિયો ઠપેત્વા પઞ્ચવણ્ણાનિ પદુમાનિ રોપયિંસુ. પાસાદમત્થકે સુક્ખમહિંસચમ્મં બન્ધિત્વા યન્તં પરિવત્તેત્વા યાવ છદનપિટ્ઠિયા પાસાણે આરોપેત્વા તસ્મિં વિસ્સજ્જેન્તિ. તેસં ચમ્મે પવટ્ટન્તાનં સદ્દો મેઘગજ્જિતં વિય હોતિ. દ્વારવાતપાનાનિ પનેત્થ દિવા પિહિતાનિ હોન્તિ રત્તિં વિવટાનિ.

    Gimhiko pana pañcabhūmako ahosi. Sītautuggāhāpanatthaṃ panettha bhūmiyo uccā asambādhā ahesuṃ. Dvāravātapānāni nātiphusitāni savivarāni sajālāni ahesuṃ. Cittakamme uppalāni padumāni puṇḍarīkāniyeva akaṃsu. Bhūmattharaṇaṃ panettha dukūlamayaṃ, tathā sāṇivitānanivāsanapārupanaveṭhanāni. Vātapānasamīpesu cettha nava cāṭiyo ṭhapetvā udakassa pūretvā nīluppalādīhi sañchādenti. Tesu tesu padesesu udakayantāni karonti, yehi deve vassante viya udakadhārā nikkhamanti. Antopāsāde tattha tattha kalalapūrā doṇiyo ṭhapetvā pañcavaṇṇāni padumāni ropayiṃsu. Pāsādamatthake sukkhamahiṃsacammaṃ bandhitvā yantaṃ parivattetvā yāva chadanapiṭṭhiyā pāsāṇe āropetvā tasmiṃ vissajjenti. Tesaṃ camme pavaṭṭantānaṃ saddo meghagajjitaṃ viya hoti. Dvāravātapānāni panettha divā pihitāni honti rattiṃ vivaṭāni.

    વસ્સિકો સત્તભૂમકો અહોસિ. ભૂમિયો પનેત્થ દ્વિન્નમ્પિ ઉતૂનં ગાહાપનત્થાય નાતિઉચ્ચા નાતિનીચા અકંસુ. એકચ્ચાનિ દ્વારવાતપાનાનિ સુફુસિતાનિ, એકચ્ચાનિ સવિવરાનિ. તત્થ ચિત્તકમ્મમ્પિ કેસુચિ ઠાનેસુ પજ્જલિતઅગ્ગિક્ખન્ધવસેન, કેસુચિ જાતસ્સરવસેન કતં. ભૂમત્થરણાદીનિ પનેત્થ કમ્બલદુકૂલવસેન ઉભયમિસ્સકાનિ. એકચ્ચે દ્વારવાતપાના રત્તિં વિવટા દિવા પિહિતા, એકચ્ચે દિવા વિવટા રત્તિં પિહિતા. તયોપિ પાસાદા ઉબ્બેધેન સમપ્પમાણા. ભૂમિકાસુ પન નાનત્તં અહોસિ.

    Vassiko sattabhūmako ahosi. Bhūmiyo panettha dvinnampi utūnaṃ gāhāpanatthāya nātiuccā nātinīcā akaṃsu. Ekaccāni dvāravātapānāni suphusitāni, ekaccāni savivarāni. Tattha cittakammampi kesuci ṭhānesu pajjalitaaggikkhandhavasena, kesuci jātassaravasena kataṃ. Bhūmattharaṇādīni panettha kambaladukūlavasena ubhayamissakāni. Ekacce dvāravātapānā rattiṃ vivaṭā divā pihitā, ekacce divā vivaṭā rattiṃ pihitā. Tayopi pāsādā ubbedhena samappamāṇā. Bhūmikāsu pana nānattaṃ ahosi.

    એવં નિટ્ઠિતેસુ પાસાદેસુ રાજા ચિન્તેસિ – ‘‘પુત્તો મે વયપ્પત્તો, છત્તમસ્સ ઉસ્સાપેત્વા રજ્જસિરિં પસ્સિસ્સામી’’તિ. સો સાકિયાનં પણ્ણાનિ પહિણિ – ‘‘પુત્તો મે વયપ્પત્તો, રજ્જે નં પતિટ્ઠાપેસ્સામિ, સબ્બે અત્તનો અત્તનો ગેહેસુ વયપ્પત્તા, દારિકા ઇમં ગેહં પેસેન્તૂ’’તિ. તે સાસનં સુત્વા – ‘‘કુમારો કેવલં દસ્સનક્ખમો રૂપસમ્પન્નો, ન કિઞ્ચિ સિપ્પં જાનાતિ, દારભરણં કાતું ન સક્ખિસ્સતિ, ન મયં ધીતરો દસ્સામા’’તિ આહંસુ. રાજા તં પવત્તિં સુત્વા પુત્તસ્સ સન્તિકં ગન્ત્વા આરોચેસિ. બોધિસત્તો ‘‘કિં સિપ્પં દસ્સેતું વટ્ટતિ, તાતા’’તિ આહ. સહસ્સથામધનું આરોપેતું વટ્ટતિ, તાતાતિ. તેન હિ આહરાપેથાતિ. રાજા આહરાપેત્વા અદાસિ. ધનું પુરિસસહસ્સં આરોપેતિ, પુરિસસહસ્સં ઓરોપેતિ. મહાપુરિસો ધનું આહરાપેત્વા પલ્લઙ્કે નિસિન્નોવ જિયં પાદઙ્ગુટ્ઠકે વેઠેત્વા કડ્ઢન્તો પાદઙ્ગુટ્ઠકેનેવ ધનું આરોપેત્વા વામેન હત્થેન દણ્ડે ગહેત્વા દક્ખિણેન હત્થેન કડ્ઢિત્વા જિયં પોથેસિ. સકલનગરં ઉપ્પતનાકારપ્પત્તં અહોસિ. ‘‘કિં સદ્દો એસો’’તિ ચ વુત્તે ‘‘દેવો ગજ્જતી’’તિ આહંસુ. અથઞ્ઞે ‘‘તુમ્હે ન જાનાથ, ન દેવો ગજ્જતિ, અઙ્ગીરસસ્સ કુમારસ્સ સહસ્સથામધનું આરોપેત્વા જિયં પોથેન્તસ્સ જિયપ્પહારસદ્દો એસો’’તિ આહંસુ. સાકિયા તાવતકેનેવ આરદ્ધચિત્તા અહેસું.

    Evaṃ niṭṭhitesu pāsādesu rājā cintesi – ‘‘putto me vayappatto, chattamassa ussāpetvā rajjasiriṃ passissāmī’’ti. So sākiyānaṃ paṇṇāni pahiṇi – ‘‘putto me vayappatto, rajje naṃ patiṭṭhāpessāmi, sabbe attano attano gehesu vayappattā, dārikā imaṃ gehaṃ pesentū’’ti. Te sāsanaṃ sutvā – ‘‘kumāro kevalaṃ dassanakkhamo rūpasampanno, na kiñci sippaṃ jānāti, dārabharaṇaṃ kātuṃ na sakkhissati, na mayaṃ dhītaro dassāmā’’ti āhaṃsu. Rājā taṃ pavattiṃ sutvā puttassa santikaṃ gantvā ārocesi. Bodhisatto ‘‘kiṃ sippaṃ dassetuṃ vaṭṭati, tātā’’ti āha. Sahassathāmadhanuṃ āropetuṃ vaṭṭati, tātāti. Tena hi āharāpethāti. Rājā āharāpetvā adāsi. Dhanuṃ purisasahassaṃ āropeti, purisasahassaṃ oropeti. Mahāpuriso dhanuṃ āharāpetvā pallaṅke nisinnova jiyaṃ pādaṅguṭṭhake veṭhetvā kaḍḍhanto pādaṅguṭṭhakeneva dhanuṃ āropetvā vāmena hatthena daṇḍe gahetvā dakkhiṇena hatthena kaḍḍhitvā jiyaṃ pothesi. Sakalanagaraṃ uppatanākārappattaṃ ahosi. ‘‘Kiṃ saddo eso’’ti ca vutte ‘‘devo gajjatī’’ti āhaṃsu. Athaññe ‘‘tumhe na jānātha, na devo gajjati, aṅgīrasassa kumārassa sahassathāmadhanuṃ āropetvā jiyaṃ pothentassa jiyappahārasaddo eso’’ti āhaṃsu. Sākiyā tāvatakeneva āraddhacittā ahesuṃ.

    મહાપુરિસો ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ આહ. અટ્ઠઙ્ગુલમત્તબહલં અયોપટ્ટં કણ્ડેન વિનિવિજ્ઝિતું વટ્ટતીતિ. તં વિનિવિજ્ઝિત્વા ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ આહ. ચતુરઙ્ગુલબહલં અસનફલકં વિનિવિજ્ઝિતું વટ્ટતીતિ. તં વિનિવિજ્ઝિત્વા ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ આહ. વિદત્થિબહલં ઉદુમ્બરફલકં વિનિવિજ્ઝિતું વટ્ટતીતિ. તં વિનિવિજ્ઝિત્વા ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ. યન્તે બદ્ધં ફલકસતં વિનિવિજ્ઝિતું વટ્ટતીતિ. તં વિનિવિજ્ઝિત્વા ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ આહ. સટ્ઠિપટલં સુક્ખમહિંસચમ્મં વિનિવિજ્ઝિતું વટ્ટતીતિ. તમ્પિ વિનિવિજ્ઝિત્વા ‘‘અઞ્ઞં કિં કાતું વટ્ટતી’’તિ આહ. તતો વાલિકસકટાદીનિ આચિક્ખિંસુ. મહાસત્તો વાલિકસકટમ્પિ પલાલસકટમ્પિ વિનિવિજ્ઝિત્વા ઉદકે એકુસભપ્પમાણં કણ્ડં પેસેસિ, થલે અટ્ઠઉસભપ્પમાણં. અથ નં ‘‘ઇદાનિ વાતિઙ્ગણસઞ્ઞાય વાલં વિજ્ઝિતું વટ્ટતી’’તિ આહંસુ. તેન હિ બન્ધાપેથાતિ. સદ્દન્તરે બજ્ઝતુ, તાતાતિ. પુરતો ગચ્છન્તુ, ગાવુતન્તરે બન્ધન્તૂતિ. પુરતો ગચ્છન્તુ, અદ્ધયોજને બન્ધન્તૂતિ . પુરતો ગચ્છન્તુ યોજને બન્ધન્તૂતિ. બન્ધાપેથ, તાતાતિ યોજનમત્થકે વાતિઙ્ગણસઞ્ઞાય વાલં બન્ધાપેત્વા રત્તન્ધકારે મેઘપટલચ્છન્નાસુ દિસાસુ કણ્ડં ખિપિ, તં ગન્ત્વા યોજનમત્થકે વાલં ફાલેત્વા પથવિં પાવિસિ. ન કેવલઞ્ચ એત્તકમેવ, તં દિવસં પન મહાસત્તો લોકે વત્તમાનસિપ્પં સબ્બમેવ સન્દસ્સેસિ. સક્યરાજાનો અત્તનો અત્તનો ધીતરો અલઙ્કરિત્વા પેસયિંસુ, ચત્તાલીસસહસ્સનાટકિત્થિયો અહેસું. મહાપુરિસો તીસુ પાસાદેસુ દેવો મઞ્ઞે પરિચારેન્તો મહાસમ્પત્તિં અનુભવતિ.

    Mahāpuriso ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Aṭṭhaṅgulamattabahalaṃ ayopaṭṭaṃ kaṇḍena vinivijjhituṃ vaṭṭatīti. Taṃ vinivijjhitvā ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Caturaṅgulabahalaṃ asanaphalakaṃ vinivijjhituṃ vaṭṭatīti. Taṃ vinivijjhitvā ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Vidatthibahalaṃ udumbaraphalakaṃ vinivijjhituṃ vaṭṭatīti. Taṃ vinivijjhitvā ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti. Yante baddhaṃ phalakasataṃ vinivijjhituṃ vaṭṭatīti. Taṃ vinivijjhitvā ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Saṭṭhipaṭalaṃ sukkhamahiṃsacammaṃ vinivijjhituṃ vaṭṭatīti. Tampi vinivijjhitvā ‘‘aññaṃ kiṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti āha. Tato vālikasakaṭādīni ācikkhiṃsu. Mahāsatto vālikasakaṭampi palālasakaṭampi vinivijjhitvā udake ekusabhappamāṇaṃ kaṇḍaṃ pesesi, thale aṭṭhausabhappamāṇaṃ. Atha naṃ ‘‘idāni vātiṅgaṇasaññāya vālaṃ vijjhituṃ vaṭṭatī’’ti āhaṃsu. Tena hi bandhāpethāti. Saddantare bajjhatu, tātāti. Purato gacchantu, gāvutantare bandhantūti. Purato gacchantu, addhayojane bandhantūti . Purato gacchantu yojane bandhantūti. Bandhāpetha, tātāti yojanamatthake vātiṅgaṇasaññāya vālaṃ bandhāpetvā rattandhakāre meghapaṭalacchannāsu disāsu kaṇḍaṃ khipi, taṃ gantvā yojanamatthake vālaṃ phāletvā pathaviṃ pāvisi. Na kevalañca ettakameva, taṃ divasaṃ pana mahāsatto loke vattamānasippaṃ sabbameva sandassesi. Sakyarājāno attano attano dhītaro alaṅkaritvā pesayiṃsu, cattālīsasahassanāṭakitthiyo ahesuṃ. Mahāpuriso tīsu pāsādesu devo maññe paricārento mahāsampattiṃ anubhavati.

    નિપ્પુરિસેહીતિ પુરિસવિરહિતેહિ. ન કેવલં ચેત્થ તૂરિયાનેવ નિપ્પુરિસાનિ, સબ્બટ્ઠાનાનિપિ નિપ્પુરિસાનેવ. દોવારિકાપિ ઇત્થિયોવ, ન્હાપનાદિપરિકમ્મકરાપિ ઇત્થિયોવ . રાજા કિર ‘‘તથારૂપં ઇસ્સરિયસુખસમ્પત્તિં અનુભવમાનસ્સ પુરિસં દિસ્વા પરિસઙ્કા ઉપ્પજ્જતિ, સા મે પુત્તસ્સ મા અહોસી’’તિ સબ્બકિચ્ચેસુ ઇત્થિયોવ ઠપેસિ. પરિચારયમાનોતિ મોદમાનો. ન હેટ્ઠાપાસાદં ઓરોહામીતિ પાસાદતો હેટ્ઠા ન ઓતરામિ. ઇતિ મં ચત્તારો માસે અઞ્ઞો સિખાબદ્ધો પુરિસો નામ પસ્સિતું નાલત્થ. યથાતિ યેન નિયામેન. દાસકમ્મકરપોરિસસ્સાતિ દાસાનઞ્ચેવ દેવસિકભત્તવેતનાભતાનં કમ્મકરાનઞ્ચ નિસ્સાય જીવમાનપુરિસાનઞ્ચ. કણાજકન્તિ સકુણ્ડકભત્તં. બિલઙ્ગદુતિયન્તિ કઞ્જિકદુતિયં.

    Nippurisehīti purisavirahitehi. Na kevalaṃ cettha tūriyāneva nippurisāni, sabbaṭṭhānānipi nippurisāneva. Dovārikāpi itthiyova, nhāpanādiparikammakarāpi itthiyova . Rājā kira ‘‘tathārūpaṃ issariyasukhasampattiṃ anubhavamānassa purisaṃ disvā parisaṅkā uppajjati, sā me puttassa mā ahosī’’ti sabbakiccesu itthiyova ṭhapesi. Paricārayamānoti modamāno. Na heṭṭhāpāsādaṃ orohāmīti pāsādato heṭṭhā na otarāmi. Iti maṃ cattāro māse añño sikhābaddho puriso nāma passituṃ nālattha. Yathāti yena niyāmena. Dāsakammakaraporisassāti dāsānañceva devasikabhattavetanābhatānaṃ kammakarānañca nissāya jīvamānapurisānañca. Kaṇājakanti sakuṇḍakabhattaṃ. Bilaṅgadutiyanti kañjikadutiyaṃ.

    એવરૂપાય ઇદ્ધિયાતિ એવંજાતિકાય પુઞ્ઞિદ્ધિયા સમન્નાગતસ્સ. એવરૂપેન ચ સુખુમાલેનાતિ એવંજાતિકેન ચ નિદ્દુક્ખભાવેન. સોખુમાલેનાતિપિ પાઠો. એવં તથાગતો એત્તકેન ઠાનેન અત્તનો સિરિસમ્પત્તિં કથેસિ. કથેન્તો ચ ન ઉપ્પિલાવિતભાવત્થં કથેસિ, ‘‘એવરૂપાયપિ પન સમ્પત્તિયા ઠિતો પમાદં અકત્વા અપ્પમત્તોવ અહોસિ’’ન્તિ અપ્પમાદલક્ખણસ્સેવ દીપનત્થં કથેસિ. તેનેવ અસ્સુતવા ખો પુથુજ્જનોતિઆદિમાહ. તત્થ પરન્તિ પરપુગ્ગલં. જિણ્ણન્તિ જરાજિણ્ણં. અટ્ટીયતીતિ અટ્ટો પીળિતો હોતિ. હરાયતીતિ હિરિં કરોતિ લજ્જતિ. જિગુચ્છતીતિ અસુચિં વિય દિસ્વા જિગુચ્છં ઉપ્પાદેતિ. અત્તાનંયેવ અતિસિત્વાતિ જરાધમ્મમ્પિ સમાનં અત્તાનં અતિક્કમિત્વા અટ્ટીયતિ હરાયતીતિ અત્થો. જરાધમ્મોતિ જરાસભાવો. જરં અનતીતોતિ જરં અનતિક્કન્તો, અન્તો જરાય વત્તામિ. ઇતિ પટિસઞ્ચિક્ખતોતિ એવં પચ્ચવેક્ખન્તસ્સ. યોબ્બનમદોતિ યોબ્બનં નિસ્સાય ઉપ્પજ્જનકો માનમદો. સબ્બસો પહીયીતિ સબ્બાકારેન પહીનો. મગ્ગેન પહીનસદિસો કત્વા દસ્સિતો. ન પનેસ મગ્ગેન પહીનો, પટિસઙ્ખાનેન પહીનોવ કથિતોતિ વેદિતબ્બો. બોધિસત્તસ્સ હિ દેવતા જરાપત્તં દસ્સેસું. તતો પટ્ઠાય યાવ અરહત્તા અન્તરા મહાસત્તસ્સ યોબ્બનમદો નામ ન ઉપ્પજ્જતિ. સેસપદદ્વયેપિ એસેવ નયો. એત્થ પન આરોગ્યમદોતિ અહં નિરોગોતિ આરોગ્યં નિસ્સાય ઉપ્પજ્જનકો માનમદો. જીવિતમદોતિ અહં ચિરં જીવીતિ તં નિસ્સાય ઉપ્પજ્જનકો માનમદો. સિક્ખં પચ્ચક્ખાયાતિ સિક્ખં પટિક્ખિપિત્વા. હીનાયાવત્તતીતિ હીનાય લામકાય ગિહિભાવાય આવત્તતિ.

    Evarūpāya iddhiyāti evaṃjātikāya puññiddhiyā samannāgatassa. Evarūpena ca sukhumālenāti evaṃjātikena ca niddukkhabhāvena. Sokhumālenātipi pāṭho. Evaṃ tathāgato ettakena ṭhānena attano sirisampattiṃ kathesi. Kathento ca na uppilāvitabhāvatthaṃ kathesi, ‘‘evarūpāyapi pana sampattiyā ṭhito pamādaṃ akatvā appamattova ahosi’’nti appamādalakkhaṇasseva dīpanatthaṃ kathesi. Teneva assutavā kho puthujjanotiādimāha. Tattha paranti parapuggalaṃ. Jiṇṇanti jarājiṇṇaṃ. Aṭṭīyatīti aṭṭo pīḷito hoti. Harāyatīti hiriṃ karoti lajjati. Jigucchatīti asuciṃ viya disvā jigucchaṃ uppādeti. Attānaṃyeva atisitvāti jarādhammampi samānaṃ attānaṃ atikkamitvā aṭṭīyati harāyatīti attho. Jarādhammoti jarāsabhāvo. Jaraṃ anatītoti jaraṃ anatikkanto, anto jarāya vattāmi. Iti paṭisañcikkhatoti evaṃ paccavekkhantassa. Yobbanamadoti yobbanaṃ nissāya uppajjanako mānamado. Sabbasopahīyīti sabbākārena pahīno. Maggena pahīnasadiso katvā dassito. Na panesa maggena pahīno, paṭisaṅkhānena pahīnova kathitoti veditabbo. Bodhisattassa hi devatā jarāpattaṃ dassesuṃ. Tato paṭṭhāya yāva arahattā antarā mahāsattassa yobbanamado nāma na uppajjati. Sesapadadvayepi eseva nayo. Ettha pana ārogyamadoti ahaṃ nirogoti ārogyaṃ nissāya uppajjanako mānamado. Jīvitamadoti ahaṃ ciraṃ jīvīti taṃ nissāya uppajjanako mānamado. Sikkhaṃ paccakkhāyāti sikkhaṃ paṭikkhipitvā. Hīnāyāvattatīti hīnāya lāmakāya gihibhāvāya āvattati.

    યથાધમ્માતિ બ્યાધિઆદીહિ યથાસભાવા. તથાસન્તાતિ યથા સન્તા એવ અવિપરીતબ્યાધિઆદિસભાવાવ હુત્વાતિ અત્થો. જિગુચ્છન્તીતિ પરપુગ્ગલં જિગુચ્છન્તિ. મમ એવં વિહારિનોતિ મય્હં એવં જિગુચ્છાવિહારેન વિહરન્તસ્સ એવં જિગુચ્છનં નપ્પતિરૂપં ભવેય્ય નાનુચ્છવિકં. સોહં એવં વિહરન્તોતિ સો અહં એવં પરં જિગુચ્છમાનો વિહરન્તો, એવં વા ઇમિના પટિસઙ્ખાનવિહારેન વિહરન્તો. ઞત્વા ધમ્મં નિરૂપધિન્તિ સબ્બૂપધિવિરહિતં નિબ્બાનધમ્મં ઞત્વા. સબ્બે મદે અભિભોસ્મીતિ સબ્બે તયોપિ મદે અભિભવિં સમતિક્કમિં. નેક્ખમ્મે દટ્ઠુ ખેમતન્તિ નિબ્બાને ખેમભાવં દિસ્વા. નેક્ખમ્મં દટ્ઠુ ખેમતોતિપિ પાઠો, નિબ્બાનં ખેમતો દિસ્વાતિ અત્થો. તસ્સ મે અહુ ઉસ્સાહોતિ તસ્સ મય્હં તં નેક્ખમ્મસઙ્ખાતં નિબ્બાનં અભિપસ્સન્તસ્સ ઉસ્સાહો અહુ, વાયામો અહોસીતિ અત્થો. નાહં ભબ્બો એતરહિ, કામાનિ પટિસેવિતુન્તિ અહં દાનિ દુવિધેપિ કામે પટિસેવિતું અભબ્બો. અનિવત્તિ ભવિસ્સામીતિ પબ્બજ્જતો ચ સબ્બઞ્ઞુતઞ્ઞાણતો ચ ન નિવત્તિસ્સામિ, અનિવત્તકો ભવિસ્સામિ. બ્રહ્મચરિયપરાયણોતિ મગ્ગબ્રહ્મચરિયપરાયણો જાતોસ્મીતિ અત્થો. ઇતિ ઇમાહિ ગાથાહિ મહાબોધિપલ્લઙ્કે અત્તનો આગમનીયવીરિયં કથેસિ.

    Yathādhammāti byādhiādīhi yathāsabhāvā. Tathāsantāti yathā santā eva aviparītabyādhiādisabhāvāva hutvāti attho. Jigucchantīti parapuggalaṃ jigucchanti. Mama evaṃ vihārinoti mayhaṃ evaṃ jigucchāvihārena viharantassa evaṃ jigucchanaṃ nappatirūpaṃ bhaveyya nānucchavikaṃ. Sohaṃ evaṃ viharantoti so ahaṃ evaṃ paraṃ jigucchamāno viharanto, evaṃ vā iminā paṭisaṅkhānavihārena viharanto. Ñatvā dhammaṃ nirūpadhinti sabbūpadhivirahitaṃ nibbānadhammaṃ ñatvā. Sabbe made abhibhosmīti sabbe tayopi made abhibhaviṃ samatikkamiṃ. Nekkhamme daṭṭhu khematanti nibbāne khemabhāvaṃ disvā. Nekkhammaṃ daṭṭhu khematotipi pāṭho, nibbānaṃ khemato disvāti attho. Tassame ahu ussāhoti tassa mayhaṃ taṃ nekkhammasaṅkhātaṃ nibbānaṃ abhipassantassa ussāho ahu, vāyāmo ahosīti attho. Nāhaṃbhabbo etarahi, kāmāni paṭisevitunti ahaṃ dāni duvidhepi kāme paṭisevituṃ abhabbo. Anivatti bhavissāmīti pabbajjato ca sabbaññutaññāṇato ca na nivattissāmi, anivattako bhavissāmi. Brahmacariyaparāyaṇoti maggabrahmacariyaparāyaṇo jātosmīti attho. Iti imāhi gāthāhi mahābodhipallaṅke attano āgamanīyavīriyaṃ kathesi.







    Related texts:



    તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૯. સુખુમાલસુત્તં • 9. Sukhumālasuttaṃ

    ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૯. સુખુમાલસુત્તવણ્ણના • 9. Sukhumālasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact