Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / સુત્તનિપાતપાળિ • Suttanipātapāḷi |
૪. સુન્દરિકભારદ્વાજસુત્તં
4. Sundarikabhāradvājasuttaṃ
એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા કોસલેસુ વિહરતિ સુન્દરિકાય નદિયા તીરે. તેન ખો પન સમયેન સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો સુન્દરિકાય નદિયા તીરે અગ્ગિં જુહતિ, અગ્ગિહુત્તં પરિચરતિ. અથ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો અગ્ગિં જુહિત્વા અગ્ગિહુત્તં પરિચરિત્વા ઉટ્ઠાયાસના સમન્તા ચતુદ્દિસા અનુવિલોકેસિ – ‘‘કો નુ ખો ઇમં હબ્યસેસં ભુઞ્જેય્યા’’તિ? અદ્દસા ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં અવિદૂરે અઞ્ઞતરસ્મિં રુક્ખમૂલે સસીસં પારુતં નિસિન્નં; દિસ્વાન વામેન હત્થેન હબ્યસેસં ગહેત્વા દક્ખિણેન હત્થેન કમણ્ડલું ગહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ.
Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu viharati sundarikāya nadiyā tīre. Tena kho pana samayena sundarikabhāradvājo brāhmaṇo sundarikāya nadiyā tīre aggiṃ juhati, aggihuttaṃ paricarati. Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo aggiṃ juhitvā aggihuttaṃ paricaritvā uṭṭhāyāsanā samantā catuddisā anuvilokesi – ‘‘ko nu kho imaṃ habyasesaṃ bhuñjeyyā’’ti? Addasā kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle sasīsaṃ pārutaṃ nisinnaṃ; disvāna vāmena hatthena habyasesaṃ gahetvā dakkhiṇena hatthena kamaṇḍaluṃ gahetvā yena bhagavā tenupasaṅkami.
અથ ખો ભગવા સુન્દરિકભારદ્વાજસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ પદસદ્દેન સીસં વિવરિ. અથ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો – ‘‘મુણ્ડો અયં ભવં, મુણ્ડકો અયં ભવ’’ન્તિ તતોવ પુન નિવત્તિતુકામો અહોસિ. અથ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજસ્સ બ્રાહ્મણસ્સ એતદહોસિ – ‘‘મુણ્ડાપિ હિ ઇધેકચ્ચે બ્રાહ્મણા ભવન્તિ, યંનૂનાહં ઉપસઙ્કમિત્વા જાતિં પુચ્છેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘કિંજચ્ચો ભવ’’ન્તિ?
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa padasaddena sīsaṃ vivari. Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo – ‘‘muṇḍo ayaṃ bhavaṃ, muṇḍako ayaṃ bhava’’nti tatova puna nivattitukāmo ahosi. Atha kho sundarikabhāradvājassa brāhmaṇassa etadahosi – ‘‘muṇḍāpi hi idhekacce brāhmaṇā bhavanti, yaṃnūnāhaṃ upasaṅkamitvā jātiṃ puccheyya’’nti. Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kiṃjacco bhava’’nti?
અથ ખો ભગવા સુન્દરિકભારદ્વાજં બ્રાહ્મણં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –
Atha kho bhagavā sundarikabhāradvājaṃ brāhmaṇaṃ gāthāhi ajjhabhāsi –
૪૫૭.
457.
‘‘ન બ્રાહ્મણો નોમ્હિ ન રાજપુત્તો, ન વેસ્સાયનો ઉદ કોચિ નોમ્હિ;
‘‘Na brāhmaṇo nomhi na rājaputto, na vessāyano uda koci nomhi;
ગોત્તં પરિઞ્ઞાય પુથુજ્જનાનં, અકિઞ્ચનો મન્ત ચરામિ લોકે.
Gottaṃ pariññāya puthujjanānaṃ, akiñcano manta carāmi loke.
૪૫૮.
458.
‘‘સઙ્ઘાટિવાસી અગહો ચરામિ 1, નિવુત્તકેસો અભિનિબ્બુતત્તો;
‘‘Saṅghāṭivāsī agaho carāmi 2, nivuttakeso abhinibbutatto;
અલિપ્પમાનો ઇધ માણવેહિ, અકલ્લં મં બ્રાહ્મણ પુચ્છસિ ગોત્તપઞ્હં’’.
Alippamāno idha māṇavehi, akallaṃ maṃ brāhmaṇa pucchasi gottapañhaṃ’’.
૪૫૯.
459.
‘‘પુચ્છન્તિ વે ભો બ્રાહ્મણા, બ્રાહ્મણેભિ સહ બ્રાહ્મણો નો ભવ’’ન્તિ.
‘‘Pucchanti ve bho brāhmaṇā, brāhmaṇebhi saha brāhmaṇo no bhava’’nti.
૪૬૦.
460.
‘‘બ્રાહ્મણો હિ ચે ત્વં બ્રૂસિ, મઞ્ચ બ્રૂસિ અબ્રાહ્મણં;
‘‘Brāhmaṇo hi ce tvaṃ brūsi, mañca brūsi abrāhmaṇaṃ;
તં તં સાવિત્તિં પુચ્છામિ, તિપદં ચતુવીસતક્ખરં.
Taṃ taṃ sāvittiṃ pucchāmi, tipadaṃ catuvīsatakkharaṃ.
૪૬૧.
461.
‘‘કિં નિસ્સિતા ઇસયો મનુજા, ખત્તિયા બ્રાહ્મણા 3 દેવતાનં;
‘‘Kiṃ nissitā isayo manujā, khattiyā brāhmaṇā 4 devatānaṃ;
૪૬૨.
462.
‘‘યદન્તગૂ વેદગૂ યઞ્ઞકાલે, યસ્સાહુતિં લભે તસ્સિજ્ઝેતિ બ્રૂમિ’’.
‘‘Yadantagū vedagū yaññakāle, yassāhutiṃ labhe tassijjheti brūmi’’.
૪૬૩.
463.
‘‘અદ્ધા હિ તસ્સ હુતમિજ્ઝે, (ઇતિ બ્રાહ્મણો)
‘‘Addhā hi tassa hutamijjhe, (iti brāhmaṇo)
યં તાદિસં વેદગુમદ્દસામ;
Yaṃ tādisaṃ vedagumaddasāma;
તુમ્હાદિસાનઞ્હિ અદસ્સનેન, અઞ્ઞો જનો ભુઞ્જતિ પૂરળાસં’’.
Tumhādisānañhi adassanena, añño jano bhuñjati pūraḷāsaṃ’’.
૪૬૪.
464.
‘‘તસ્માતિહ ત્વં બ્રાહ્મણ અત્થેન, અત્થિકો ઉપસઙ્કમ્મ પુચ્છ;
‘‘Tasmātiha tvaṃ brāhmaṇa atthena, atthiko upasaṅkamma puccha;
સન્તં વિધૂમં અનીઘં નિરાસં, અપ્પેવિધ અભિવિન્દે સુમેધં’’.
Santaṃ vidhūmaṃ anīghaṃ nirāsaṃ, appevidha abhivinde sumedhaṃ’’.
૪૬૫.
465.
‘‘યઞ્ઞે રતોહં ભો ગોતમ, યઞ્ઞં યિટ્ઠુકામો નાહં પજાનામિ;
‘‘Yaññe ratohaṃ bho gotama, yaññaṃ yiṭṭhukāmo nāhaṃ pajānāmi;
અનુસાસતુ મં ભવં, યત્થ હુતં ઇજ્ઝતે બ્રૂહિ મે તં’’.
Anusāsatu maṃ bhavaṃ, yattha hutaṃ ijjhate brūhi me taṃ’’.
‘‘તેન હિ ત્વં, બ્રાહ્મણ, ઓદહસ્સુ સોતં; ધમ્મં તે દેસેસ્સામિ –
‘‘Tena hi tvaṃ, brāhmaṇa, odahassu sotaṃ; dhammaṃ te desessāmi –
૪૬૬.
466.
‘‘મા જાતિં પુચ્છી ચરણઞ્ચ પુચ્છ, કટ્ઠા હવે જાયતિ જાતવેદો;
‘‘Mā jātiṃ pucchī caraṇañca puccha, kaṭṭhā have jāyati jātavedo;
નીચાકુલીનોપિ મુની ધિતીમા, આજાનિયો હોતિ હિરીનિસેધો.
Nīcākulīnopi munī dhitīmā, ājāniyo hoti hirīnisedho.
૪૬૭.
467.
‘‘સચ્ચેન દન્તો દમસા ઉપેતો, વેદન્તગૂ વૂસિતબ્રહ્મચરિયો;
‘‘Saccena danto damasā upeto, vedantagū vūsitabrahmacariyo;
કાલેન તમ્હિ હબ્યં પવેચ્છે, યો બ્રાહ્મણો પુઞ્ઞપેક્ખો 7 યજેથ.
Kālena tamhi habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho 8 yajetha.
૪૬૮.
468.
‘‘યે કામે હિત્વા અગહા ચરન્તિ, સુસઞ્ઞતત્તા તસરંવ ઉજ્જું;
‘‘Ye kāme hitvā agahā caranti, susaññatattā tasaraṃva ujjuṃ;
કાલેન તેસુ હબ્યં પવેચ્છે, યો બ્રાહ્મણો પુઞ્ઞપેક્ખો યજેથ.
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
૪૬૯.
469.
‘‘યે વીતરાગા સુસમાહિતિન્દ્રિયા, ચન્દોવ રાહુગ્ગહણા પમુત્તા;
‘‘Ye vītarāgā susamāhitindriyā, candova rāhuggahaṇā pamuttā;
કાલેન તેસુ હબ્યં પવેચ્છે, યો બ્રાહ્મણો પુઞ્ઞપેક્ખો યજેથ.
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
૪૭૦.
470.
‘‘અસજ્જમાના વિચરન્તિ લોકે, સદા સતા હિત્વા મમાયિતાનિ;
‘‘Asajjamānā vicaranti loke, sadā satā hitvā mamāyitāni;
કાલેન તેસુ હબ્યં પવેચ્છે, યો બ્રાહ્મણો પુઞ્ઞપેક્ખો યજેથ.
Kālena tesu habyaṃ pavecche, yo brāhmaṇo puññapekkho yajetha.
૪૭૧.
471.
‘‘યો કામે હિત્વા અભિભુય્યચારી, યો વેદિ જાતીમરણસ્સ અન્તં;
‘‘Yo kāme hitvā abhibhuyyacārī, yo vedi jātīmaraṇassa antaṃ;
પરિનિબ્બુતો ઉદકરહદોવ સીતો, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Parinibbuto udakarahadova sīto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૨.
472.
‘‘સમો સમેહિ વિસમેહિ દૂરે, તથાગતો હોતિ અનન્તપઞ્ઞો;
‘‘Samo samehi visamehi dūre, tathāgato hoti anantapañño;
અનૂપલિત્તો ઇધ વા હુરં વા, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Anūpalitto idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૩.
473.
‘‘યમ્હિ ન માયા વસતિ ન માનો, યો વીતલોભો અમમો નિરાસો;
‘‘Yamhi na māyā vasati na māno, yo vītalobho amamo nirāso;
પનુણ્ણકોધો અભિનિબ્બુતત્તો, યો બ્રાહ્મણો સોકમલં અહાસિ;
Panuṇṇakodho abhinibbutatto, yo brāhmaṇo sokamalaṃ ahāsi;
તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૪ .
474.
‘‘નિવેસનં યો મનસો અહાસિ, પરિગ્ગહા યસ્સ ન સન્તિ કેચિ;
‘‘Nivesanaṃ yo manaso ahāsi, pariggahā yassa na santi keci;
અનુપાદિયાનો ઇધ વા હુરં વા, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Anupādiyāno idha vā huraṃ vā, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૫.
475.
‘‘સમાહિતો યો ઉદતારિ ઓઘં, ધમ્મં ચઞ્ઞાસિ પરમાય દિટ્ઠિયા;
‘‘Samāhito yo udatāri oghaṃ, dhammaṃ caññāsi paramāya diṭṭhiyā;
ખીણાસવો અન્તિમદેહધારી, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Khīṇāsavo antimadehadhārī, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૬.
476.
‘‘ભવાસવા યસ્સ વચી ખરા ચ, વિધૂપિતા અત્થગતા ન સન્તિ;
‘‘Bhavāsavā yassa vacī kharā ca, vidhūpitā atthagatā na santi;
સ વેદગૂ સબ્બધિ વિપ્પમુત્તો, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Sa vedagū sabbadhi vippamutto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૭.
477.
‘‘સઙ્ગાતિગો યસ્સ ન સન્તિ સઙ્ગા, યો માનસત્તેસુ અમાનસત્તો;
‘‘Saṅgātigo yassa na santi saṅgā, yo mānasattesu amānasatto;
દુક્ખં પરિઞ્ઞાય સખેત્તવત્થું, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Dukkhaṃ pariññāya sakhettavatthuṃ, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૮.
478.
‘‘આસં અનિસ્સાય વિવેકદસ્સી, પરવેદિયં દિટ્ઠિમુપાતિવત્તો;
‘‘Āsaṃ anissāya vivekadassī, paravediyaṃ diṭṭhimupātivatto;
આરમ્મણા યસ્સ ન સન્તિ કેચિ, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Ārammaṇā yassa na santi keci, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૭૯.
479.
‘‘પરોપરા 9 યસ્સ સમેચ્ચ ધમ્મા, વિધૂપિતા અત્થગતા ન સન્તિ;
‘‘Paroparā 10 yassa samecca dhammā, vidhūpitā atthagatā na santi;
સન્તો ઉપાદાનખયે વિમુત્તો, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Santo upādānakhaye vimutto, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૮૦.
480.
‘‘સંયોજનં જાતિખયન્તદસ્સી, યોપાનુદિ રાગપથં અસેસં;
‘‘Saṃyojanaṃ jātikhayantadassī, yopānudi rāgapathaṃ asesaṃ;
સુદ્ધો નિદોસો વિમલો અકાચો 11, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Suddho nidoso vimalo akāco 12, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૮૧.
481.
‘‘યો અત્તનો અત્તાનં 13 નાનુપસ્સતિ, સમાહિતો ઉજ્જુગતો ઠિતત્તો;
‘‘Yo attano attānaṃ 14 nānupassati, samāhito ujjugato ṭhitatto;
સ વે અનેજો અખિલો અકઙ્ખો, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં.
Sa ve anejo akhilo akaṅkho, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ.
૪૮૨.
482.
‘‘મોહન્તરા યસ્સ ન સન્તિ કેચિ, સબ્બેસુ ધમ્મેસુ ચ ઞાણદસ્સી;
‘‘Mohantarā yassa na santi keci, sabbesu dhammesu ca ñāṇadassī;
સરીરઞ્ચ અન્તિમં ધારેતિ, પત્તો ચ સમ્બોધિમનુત્તરં સિવં;
Sarīrañca antimaṃ dhāreti, patto ca sambodhimanuttaraṃ sivaṃ;
એત્તાવતા યક્ખસ્સ સુદ્ધિ, તથાગતો અરહતિ પૂરળાસં’’.
Ettāvatā yakkhassa suddhi, tathāgato arahati pūraḷāsaṃ’’.
૪૮૩.
483.
‘‘હુતઞ્ચ 15 મય્હં હુતમત્થુ સચ્ચં, યં તાદિસં વેદગુનં અલત્થં;
‘‘Hutañca 16 mayhaṃ hutamatthu saccaṃ, yaṃ tādisaṃ vedagunaṃ alatthaṃ;
બ્રહ્મા હિ સક્ખિ પટિગણ્હાતુ મે ભગવા, ભુઞ્જતુ મે ભગવા પૂરળાસં’’.
Brahmā hi sakkhi paṭigaṇhātu me bhagavā, bhuñjatu me bhagavā pūraḷāsaṃ’’.
૪૮૪.
484.
‘‘ગાથાભિગીતં મે અભોજનેય્યં, સમ્પસ્સતં બ્રાહ્મણ નેસ ધમ્મો;
‘‘Gāthābhigītaṃ me abhojaneyyaṃ, sampassataṃ brāhmaṇa nesa dhammo;
ગાથાભિગીતં પનુદન્તિ બુદ્ધા, ધમ્મે સતી બ્રાહ્મણ વુત્તિરેસા.
Gāthābhigītaṃ panudanti buddhā, dhamme satī brāhmaṇa vuttiresā.
૪૮૫.
485.
‘‘અઞ્ઞેન ચ કેવલિનં મહેસિં, ખીણાસવં કુક્કુચ્ચવૂપસન્તં;
‘‘Aññena ca kevalinaṃ mahesiṃ, khīṇāsavaṃ kukkuccavūpasantaṃ;
અન્નેન પાનેન ઉપટ્ઠહસ્સુ, ખેત્તઞ્હિ તં પુઞ્ઞપેક્ખસ્સ હોતિ’’.
Annena pānena upaṭṭhahassu, khettañhi taṃ puññapekkhassa hoti’’.
૪૮૬.
486.
‘‘સાધાહં ભગવા તથા વિજઞ્ઞં, યો દક્ખિણં ભુઞ્જેય્ય માદિસસ્સ;
‘‘Sādhāhaṃ bhagavā tathā vijaññaṃ, yo dakkhiṇaṃ bhuñjeyya mādisassa;
યં યઞ્ઞકાલે પરિયેસમાનો, પપ્પુય્ય તવ સાસનં’’.
Yaṃ yaññakāle pariyesamāno, pappuyya tava sāsanaṃ’’.
૪૮૭.
487.
‘‘સારમ્ભા યસ્સ વિગતા, ચિત્તં યસ્સ અનાવિલં;
‘‘Sārambhā yassa vigatā, cittaṃ yassa anāvilaṃ;
વિપ્પમુત્તો ચ કામેહિ, થિનં યસ્સ પનૂદિતં.
Vippamutto ca kāmehi, thinaṃ yassa panūditaṃ.
૪૮૮.
488.
‘‘સીમન્તાનં વિનેતારં, જાતિમરણકોવિદં;
‘‘Sīmantānaṃ vinetāraṃ, jātimaraṇakovidaṃ;
મુનિં મોનેય્યસમ્પન્નં, તાદિસં યઞ્ઞમાગતં.
Muniṃ moneyyasampannaṃ, tādisaṃ yaññamāgataṃ.
૪૮૯.
489.
પૂજેથ અન્નપાનેન, એવં ઇજ્ઝન્તિ દક્ખિણા.
Pūjetha annapānena, evaṃ ijjhanti dakkhiṇā.
૪૯૦.
490.
‘‘બુદ્ધો ભવં અરહતિ પૂરળાસં, પુઞ્ઞખેત્તમનુત્તરં;
‘‘Buddho bhavaṃ arahati pūraḷāsaṃ, puññakhettamanuttaraṃ;
આયાગો સબ્બલોકસ્સ, ભોતો દિન્નં મહપ્ફલ’’ન્તિ.
Āyāgo sabbalokassa, bhoto dinnaṃ mahapphala’’nti.
અથ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ, અભિક્કન્તં, ભો ગોતમ! સેય્યથાપિ, ભો ગોતમ, નિક્કુજ્જિતં વા ઉક્કુજ્જેય્ય, પટિચ્છન્નં વા વિવરેય્ય, મૂળ્હસ્સ વા મગ્ગં આચિક્ખેય્ય, અન્ધકારે વા તેલપજ્જોતં ધારેય્ય – ચક્ખુમન્તો રૂપાનિ દક્ખન્તીતિ; એવમેવં ભોતા ગોતમેન અનેકપરિયાયેન ધમ્મો પકાસિતો. એસાહં ભવન્તં ગોતમં સરણં ગચ્છામિ ધમ્મઞ્ચ ભિક્ખુસઙ્ઘઞ્ચ. લભેય્યાહં ભોતો ગોતમસ્સ સન્તિકે પબ્બજ્જં, લભેય્યં ઉપસમ્પદ’’ન્તિ. અલત્થ ખો સુન્દરિકભારદ્વાજો બ્રાહ્મણો…પે॰… અરહતં અહોસીતિ.
Atha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti; evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Labheyyāhaṃ bhoto gotamassa santike pabbajjaṃ, labheyyaṃ upasampada’’nti. Alattha kho sundarikabhāradvājo brāhmaṇo…pe… arahataṃ ahosīti.
સુન્દરિકભારદ્વાજસુત્તં ચતુત્થં નિટ્ઠિતં.
Sundarikabhāradvājasuttaṃ catutthaṃ niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / સુત્તનિપાત-અટ્ઠકથા • Suttanipāta-aṭṭhakathā / ૪. પૂરળાસસુત્ત-(સુન્દરિકભારદ્વાજસુત્ત)-વણ્ણના • 4. Pūraḷāsasutta-(sundarikabhāradvājasutta)-vaṇṇanā