Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi |
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ખુદ્દકનિકાયે
Khuddakanikāye
જાતકપાળિ
Jātakapāḷi
(દુતિયો ભાગો)
(Dutiyo bhāgo)
૧૭. ચત્તાલીસનિપાતો
17. Cattālīsanipāto
૫૨૧. તેસકુણજાતકં (૧)
521. Tesakuṇajātakaṃ (1)
૧.
1.
‘‘વેસ્સન્તરં તં પુચ્છામિ, સકુણ ભદ્દમત્થુ તે;
‘‘Vessantaraṃ taṃ pucchāmi, sakuṇa bhaddamatthu te;
રજ્જં કારેતુકામેન, કિં સુ કિચ્ચં કતં વરં’’.
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
૨.
2.
‘‘ચિરસ્સં વત મં તાતો, કંસો બારાણસિગ્ગહો;
‘‘Cirassaṃ vata maṃ tāto, kaṃso bārāṇasiggaho;
પમત્તો અપ્પમત્તં મં, પિતા પુત્તં અચોદયિ.
Pamatto appamattaṃ maṃ, pitā puttaṃ acodayi.
૩.
3.
‘‘પઠમેનેવ વિતથં, કોધં હાસં નિવારયે;
‘‘Paṭhameneva vitathaṃ, kodhaṃ hāsaṃ nivāraye;
તતો કિચ્ચાનિ કારેય્ય, તં વતં આહુ ખત્તિય.
Tato kiccāni kāreyya, taṃ vataṃ āhu khattiya.
૪.
4.
રત્તો દુટ્ઠો ચ યં કયિરા, ન તં કયિરા તતો પુન 3.
Ratto duṭṭho ca yaṃ kayirā, na taṃ kayirā tato puna 4.
૫.
5.
‘‘ખત્તિયસ્સ પમત્તસ્સ, રટ્ઠસ્મિં રટ્ઠવડ્ઢન;
‘‘Khattiyassa pamattassa, raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana;
સબ્બે ભોગા વિનસ્સન્તિ, રઞ્ઞો તં વુચ્ચતે અઘં.
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
૬.
6.
૭.
7.
‘‘ઉસૂયકે દુહદયે, પુરિસે કમ્મદુસ્સકે;
‘‘Usūyake duhadaye, purise kammadussake;
૮.
8.
‘‘સો ત્વં સબ્બેસુ સુહદયો 11, સબ્બેસં રક્ખિતો ભવ;
‘‘So tvaṃ sabbesu suhadayo 12, sabbesaṃ rakkhito bhava;
અલક્ખિં નુદ મહારાજ, લક્ખ્યા ભવ નિવેસનં.
Alakkhiṃ nuda mahārāja, lakkhyā bhava nivesanaṃ.
૯.
9.
‘‘સ લક્ખીધિતિસમ્પન્નો, પુરિસો હિ મહગ્ગતો;
‘‘Sa lakkhīdhitisampanno, puriso hi mahaggato;
અમિત્તાનં કાસિપતિ, મૂલં અગ્ગઞ્ચ છિન્દતિ.
Amittānaṃ kāsipati, mūlaṃ aggañca chindati.
૧૦.
10.
‘‘સક્કોપિ હિ ભૂતપતિ, ઉટ્ઠાને નપ્પમજ્જતિ;
‘‘Sakkopi hi bhūtapati, uṭṭhāne nappamajjati;
સ કલ્યાણે ધિતિં કત્વા, ઉટ્ઠાને કુરુતે મનો.
Sa kalyāṇe dhitiṃ katvā, uṭṭhāne kurute mano.
૧૧.
11.
૧૨.
12.
વાયમસ્સુ ચ કિચ્ચેસુ, નાલસો વિન્દતે સુખં.
Vāyamassu ca kiccesu, nālaso vindate sukhaṃ.
૧૩.
13.
૧૪.
14.
રજ્જં કારેતુકામેન, કિં સુ કિચ્ચં કતં વરં’’.
Rajjaṃ kāretukāmena, kiṃ su kiccaṃ kataṃ varaṃ’’.
૧૫.
15.
અલદ્ધસ્સ ચ યો લાભો, લદ્ધસ્સ ચાનુરક્ખણા.
Aladdhassa ca yo lābho, laddhassa cānurakkhaṇā.
૧૬.
16.
‘‘અમચ્ચે તાત જાનાહિ, ધીરે અત્થસ્સ કોવિદે;
‘‘Amacce tāta jānāhi, dhīre atthassa kovide;
અનક્ખા કિતવે તાત, અસોણ્ડે અવિનાસકે.
Anakkhā kitave tāta, asoṇḍe avināsake.
૧૭.
17.
‘‘યો ચ તં તાત રક્ખેય્ય, ધનં યઞ્ચેવ તે સિયા;
‘‘Yo ca taṃ tāta rakkheyya, dhanaṃ yañceva te siyā;
સૂતોવ રથં સઙ્ગણ્હે, સો તે કિચ્ચાનિ કારયે.
Sūtova rathaṃ saṅgaṇhe, so te kiccāni kāraye.
૧૮.
18.
‘‘સુસઙ્ગહિતન્તજનો, સયં વિત્તં અવેક્ખિય;
‘‘Susaṅgahitantajano, sayaṃ vittaṃ avekkhiya;
નિધિઞ્ચ ઇણદાનઞ્ચ, ન કરે પરપત્તિયા.
Nidhiñca iṇadānañca, na kare parapattiyā.
૧૯.
19.
નિગ્ગણ્હે નિગ્ગહારહં, પગ્ગણ્હે પગ્ગહારહં.
Niggaṇhe niggahārahaṃ, paggaṇhe paggahārahaṃ.
૨૦.
20.
‘‘સયં જાનપદં અત્થં, અનુસાસ રથેસભ;
‘‘Sayaṃ jānapadaṃ atthaṃ, anusāsa rathesabha;
મા તે અધમ્મિકા યુત્તા, ધનં રટ્ઠઞ્ચ નાસયું.
Mā te adhammikā yuttā, dhanaṃ raṭṭhañca nāsayuṃ.
૨૧.
21.
વેગસા હિ કતં કમ્મં, મન્દો પચ્છાનુતપ્પતિ.
Vegasā hi kataṃ kammaṃ, mando pacchānutappati.
૨૨.
22.
કોધસા હિ બહૂ ફીતા, કુલા અકુલતં ગતા.
Kodhasā hi bahū phītā, kulā akulataṃ gatā.
૨૩.
23.
‘‘મા તાત ઇસ્સરોમ્હીતિ, અનત્થાય પતારયિ;
‘‘Mā tāta issaromhīti, anatthāya patārayi;
ઇત્થીનં પુરિસાનઞ્ચ, મા તે આસિ દુખુદ્રયો.
Itthīnaṃ purisānañca, mā te āsi dukhudrayo.
૨૪.
24.
‘‘અપેતલોમહંસસ્સ, રઞ્ઞો કામાનુસારિનો;
‘‘Apetalomahaṃsassa, rañño kāmānusārino;
સબ્બે ભોગા વિનસ્સન્તિ, રઞ્ઞો તં વુચ્ચતે અઘં.
Sabbe bhogā vinassanti, rañño taṃ vuccate aghaṃ.
૨૫.
25.
‘‘તત્થેવ તે વત્તપદા, એસાવ અનુસાસની;
‘‘Tattheva te vattapadā, esāva anusāsanī;
દક્ખસ્સુદાનિ પુઞ્ઞકરો, અસોણ્ડો અવિનાસકો;
Dakkhassudāni puññakaro, asoṇḍo avināsako;
૨૬.
26.
‘‘અપુચ્છિમ્હ કોસિયગોત્તં 41, કુણ્ડલિનિં તથેવ ચ;
‘‘Apucchimha kosiyagottaṃ 42, kuṇḍaliniṃ tatheva ca;
૨૭.
27.
‘‘બલં પઞ્ચવિધં લોકે, પુરિસસ્મિં મહગ્ગતે;
‘‘Balaṃ pañcavidhaṃ loke, purisasmiṃ mahaggate;
તત્થ બાહુબલં નામ, ચરિમં વુચ્ચતે બલં.
Tattha bāhubalaṃ nāma, carimaṃ vuccate balaṃ.
૨૮.
28.
‘‘ભોગબલઞ્ચ દીઘાવુ, દુતિયં વુચ્ચતે બલં;
‘‘Bhogabalañca dīghāvu, dutiyaṃ vuccate balaṃ;
અમચ્ચબલઞ્ચ દીઘાવુ, તતિયં વુચ્ચતે બલં.
Amaccabalañca dīghāvu, tatiyaṃ vuccate balaṃ.
૨૯.
29.
‘‘અભિજચ્ચબલં ચેવ, તં ચતુત્થં અસંસયં;
‘‘Abhijaccabalaṃ ceva, taṃ catutthaṃ asaṃsayaṃ;
યાનિ ચેતાનિ સબ્બાનિ, અધિગણ્હાતિ પણ્ડિતો.
Yāni cetāni sabbāni, adhigaṇhāti paṇḍito.
૩૦.
30.
પઞ્ઞાબલેનુપત્થદ્ધો, અત્થં વિન્દતિ પણ્ડિતો.
Paññābalenupatthaddho, atthaṃ vindati paṇḍito.
૩૧.
31.
‘‘અપિ ચે લભતિ મન્દો, ફીતં ધરણિમુત્તમં;
‘‘Api ce labhati mando, phītaṃ dharaṇimuttamaṃ;
અકામસ્સ પસય્હં વા, અઞ્ઞો તં પટિપજ્જતિ.
Akāmassa pasayhaṃ vā, añño taṃ paṭipajjati.
૩૨.
32.
‘‘અભિજાતોપિ ચે હોતિ, રજ્જં લદ્ધાન ખત્તિયો;
‘‘Abhijātopi ce hoti, rajjaṃ laddhāna khattiyo;
દુપ્પઞ્ઞો હિ કાસિપતિ, સબ્બેનપિ ન જીવતિ.
Duppañño hi kāsipati, sabbenapi na jīvati.
૩૩.
33.
પઞ્ઞાસહિતો નરો ઇધ, અપિ દુક્ખે સુખાનિ વિન્દતિ.
Paññāsahito naro idha, api dukkhe sukhāni vindati.
૩૪.
34.
‘‘પઞ્ઞઞ્ચ ખો અસુસ્સૂસં, ન કોચિ અધિગચ્છતિ;
‘‘Paññañca kho asussūsaṃ, na koci adhigacchati;
બહુસ્સુતં અનાગમ્મ, ધમ્મટ્ઠં અવિનિબ્ભુજં.
Bahussutaṃ anāgamma, dhammaṭṭhaṃ avinibbhujaṃ.
૩૫.
35.
૩૬.
36.
ન નિબ્બિન્દિયકારિસ્સ, સમ્મદત્થો વિપચ્ચતિ.
Na nibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
૩૭.
37.
‘‘અજ્ઝત્તઞ્ચ પયુત્તસ્સ, તથાયતનસેવિનો;
‘‘Ajjhattañca payuttassa, tathāyatanasevino;
અનિબ્બિન્દિયકારિસ્સ, સમ્મદત્થો વિપચ્ચતિ.
Anibbindiyakārissa, sammadattho vipaccati.
૩૮.
38.
‘‘યોગપ્પયોગસઙ્ખાતં, સમ્ભતસ્સાનુરક્ખણં;
‘‘Yogappayogasaṅkhātaṃ, sambhatassānurakkhaṇaṃ;
તાનિ ત્વં તાત સેવસ્સુ, મા અકમ્માય રન્ધયિ;
Tāni tvaṃ tāta sevassu, mā akammāya randhayi;
અકમ્મુના હિ દુમ્મેધો, નળાગારંવ સીદતિ’’.
Akammunā hi dummedho, naḷāgāraṃva sīdati’’.
૩૯.
39.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, માતાપિતૂસુ ખત્તિય;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mātāpitūsu khattiya;
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૦.
40.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, પુત્તદારેસુ ખત્તિય;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, puttadāresu khattiya;
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૧.
41.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, મિત્તામચ્ચેસુ ખત્તિય;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, mittāmaccesu khattiya;
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૨.
42.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, વાહનેસુ બલેસુ ચ;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, vāhanesu balesu ca;
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૩.
43.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, ગામેસુ નિગમેસુ ચ…પે॰….
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, gāmesu nigamesu ca…pe….
૪૪.
44.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, રટ્ઠેસુ 59 જનપદેસુ ચ…પે॰….
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, raṭṭhesu 60 janapadesu ca…pe….
૪૫.
45.
૪૬.
46.
‘‘ધમ્મં ચર મહારાજ, મિગપક્ખીસુ ખત્તિય;
‘‘Dhammaṃ cara mahārāja, migapakkhīsu khattiya;
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૭.
47.
ઇધ ધમ્મં ચરિત્વાન, રાજ સગ્ગં ગમિસ્સસિ.
Idha dhammaṃ caritvāna, rāja saggaṃ gamissasi.
૪૮.
48.
૪૯.
49.
સપ્પઞ્ઞસેવી કલ્યાણી, સમત્તં સામ 73 તં વિદૂ’’તિ.
Sappaññasevī kalyāṇī, samattaṃ sāma 74 taṃ vidū’’ti.
તેસકુણજાતકં પઠમં.
Tesakuṇajātakaṃ paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā / [૫૨૧] ૧. તેસકુણજાતકવણ્ણના • [521] 1. Tesakuṇajātakavaṇṇanā