Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / જાતકપાળિ • Jātakapāḷi |
૫૪૨. ઉમઙ્ગજાતકં (૫)
542. Umaṅgajātakaṃ (5)
૫૯૦.
590.
‘‘પઞ્ચાલો સબ્બસેનાય, બ્રહ્મદત્તોયમાગતો;
‘‘Pañcālo sabbasenāya, brahmadattoyamāgato;
સાયં પઞ્ચાલિયા સેના, અપ્પમેય્યા મહોસધ.
Sāyaṃ pañcāliyā senā, appameyyā mahosadha.
૫૯૧.
591.
ઓહારિની સદ્દવતી, ભેરિસઙ્ખપ્પબોધના.
Ohārinī saddavatī, bherisaṅkhappabodhanā.
૫૯૨.
592.
‘‘લોહવિજ્જા અલઙ્કારા, ધજિની વામરોહિની;
‘‘Lohavijjā alaṅkārā, dhajinī vāmarohinī;
સિપ્પિયેહિ સુસમ્પન્ના, સૂરેહિ સુપ્પતિટ્ઠિતા.
Sippiyehi susampannā, sūrehi suppatiṭṭhitā.
૫૯૩.
593.
માતા એકાદસી રઞ્ઞો, પઞ્ચાલિયં પસાસતિ.
Mātā ekādasī rañño, pañcāliyaṃ pasāsati.
૫૯૪.
594.
‘‘અથેત્થેકસતં ખત્યા, અનુયન્તા યસસ્સિનો;
‘‘Athetthekasataṃ khatyā, anuyantā yasassino;
૫૯૫.
595.
‘‘યંવદા-તક્કરા રઞ્ઞો, અકામા પિયભાણિનો;
‘‘Yaṃvadā-takkarā rañño, akāmā piyabhāṇino;
પઞ્ચાલમનુયાયન્તિ, અકામા વસિનો ગતા.
Pañcālamanuyāyanti, akāmā vasino gatā.
૫૯૬.
596.
‘‘તાય સેનાય મિથિલા, તિસન્ધિપરિવારિતા;
‘‘Tāya senāya mithilā, tisandhiparivāritā;
રાજધાની વિદેહાનં, સમન્તા પરિખઞ્ઞતિ.
Rājadhānī videhānaṃ, samantā parikhaññati.
૫૯૭.
597.
‘‘ઉદ્ધં તારકજાતાવ, સમન્તા પરિવારિતા;
‘‘Uddhaṃ tārakajātāva, samantā parivāritā;
મહોસધ વિજાનાહિ, કથં મોક્ખો ભવિસ્સતિ’’.
Mahosadha vijānāhi, kathaṃ mokkho bhavissati’’.
૫૯૮.
598.
‘‘પાદે દેવ પસારેહિ, ભુઞ્જ કામે રમસ્સુ ચ;
‘‘Pāde deva pasārehi, bhuñja kāme ramassu ca;
૫૯૯.
599.
‘‘રાજા સન્થવકામો તે, રતનાનિ પવેચ્છતિ;
‘‘Rājā santhavakāmo te, ratanāni pavecchati;
૬૦૦.
600.
‘‘ભાસન્તુ મુદુકા વાચા, યા વાચા પટિનન્દિતા;
‘‘Bhāsantu mudukā vācā, yā vācā paṭinanditā;
૬૦૧.
601.
‘‘કથં નુ કેવટ્ટ મહોસધેન, સમાગમો આસિ તદિઙ્ઘ બ્રૂહિ;
‘‘Kathaṃ nu kevaṭṭa mahosadhena, samāgamo āsi tadiṅgha brūhi;
કચ્ચિ તે પટિનિજ્ઝત્તો, કચ્ચિ તુટ્ઠો મહોસધો’’.
Kacci te paṭinijjhatto, kacci tuṭṭho mahosadho’’.
૬૦૨.
602.
‘‘અનરિયરૂપો પુરિસો જનિન્દ, અસમ્મોદકો થદ્ધો અસબ્ભિરૂપો;
‘‘Anariyarūpo puriso janinda, asammodako thaddho asabbhirūpo;
યથા મૂગો ચ બધિરો ચ, ન કિઞ્ચિત્થં અભાસથ’’ 13.
Yathā mūgo ca badhiro ca, na kiñcitthaṃ abhāsatha’’ 14.
૬૦૩.
603.
‘‘અદ્ધા ઇદં મન્તપદં સુદુદ્દસં, અત્થો સુદ્ધો નરવીરિયેન દિટ્ઠો;
‘‘Addhā idaṃ mantapadaṃ sududdasaṃ, attho suddho naravīriyena diṭṭho;
તથા હિ કાયો મમ સમ્પવેધતિ, હિત્વા સયં કો પરહત્થમેસ્સતિ’’.
Tathā hi kāyo mama sampavedhati, hitvā sayaṃ ko parahatthamessati’’.
૬૦૪.
604.
‘‘છન્નઞ્હિ એકાવ મતી સમેતિ, યે પણ્ડિતા ઉત્તમભૂરિપત્તા;
‘‘Channañhi ekāva matī sameti, ye paṇḍitā uttamabhūripattā;
યાનં અયાનં અથ વાપિ ઠાનં, મહોસધ ત્વમ્પિ મતિં કરોહિ’’.
Yānaṃ ayānaṃ atha vāpi ṭhānaṃ, mahosadha tvampi matiṃ karohi’’.
૬૦૫.
605.
‘‘જાનાસિ ખો રાજ મહાનુભાવો, મહબ્બલો ચૂળનિબ્રહ્મદત્તો;
‘‘Jānāsi kho rāja mahānubhāvo, mahabbalo cūḷanibrahmadatto;
રાજા ચ તં ઇચ્છતિ મારણત્થં 15, મિગં યથા ઓકચરેન લુદ્દો.
Rājā ca taṃ icchati māraṇatthaṃ 16, migaṃ yathā okacarena luddo.
૬૦૬.
606.
‘‘યથાપિ મચ્છો બળિસં, વઙ્કં મંસેન છાદિતં;
‘‘Yathāpi maccho baḷisaṃ, vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;
આમગિદ્ધો ન જાનાતિ, મચ્છો મરણમત્તનો.
Āmagiddho na jānāti, maccho maraṇamattano.
૬૦૭.
607.
‘‘એવમેવ તુવં રાજ, ચૂળનેય્યસ્સ ધીતરં;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, cūḷaneyyassa dhītaraṃ;
કામગિદ્ધો ન જાનાસિ, મચ્છોવ મરણમત્તનો.
Kāmagiddho na jānāsi, macchova maraṇamattano.
૬૦૮.
608.
‘‘સચે ગચ્છસિ પઞ્ચાલં, ખિપ્પમત્તં જહિસ્સતિ;
‘‘Sace gacchasi pañcālaṃ, khippamattaṃ jahissati;
૬૦૯.
609.
‘‘મયમેવ બાલમ્હસે એળમૂગા, યે ઉત્તમત્થાનિ તયી લપિમ્હા;
‘‘Mayameva bālamhase eḷamūgā, ye uttamatthāni tayī lapimhā;
કિમેવ ત્વં નઙ્ગલકોટિવડ્ઢો, અત્થાનિ જાનાસિ યથાપિ અઞ્ઞે’’.
Kimeva tvaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho, atthāni jānāsi yathāpi aññe’’.
૬૧૦.
610.
‘‘ઇમં ગલે ગહેત્વાન, નાસેથ વિજિતા મમ;
‘‘Imaṃ gale gahetvāna, nāsetha vijitā mama;
યો મે રતનલાભસ્સ, અન્તરાયાય ભાસતિ’’.
Yo me ratanalābhassa, antarāyāya bhāsati’’.
૬૧૧.
611.
‘‘તતો ચ સો અપક્કમ્મ, વેદેહસ્સ ઉપન્તિકા;
‘‘Tato ca so apakkamma, vedehassa upantikā;
૬૧૨.
612.
અત્થિ પઞ્ચાલરાજસ્સ, સાળિકા સયનપાલિકા.
Atthi pañcālarājassa, sāḷikā sayanapālikā.
૬૧૩.
613.
‘તં બન્ધનેન 23 પુચ્છસ્સુ, સા હિ સબ્બસ્સ કોવિદા;
‘Taṃ bandhanena 24 pucchassu, sā hi sabbassa kovidā;
સા તેસં સબ્બં જાનાતિ, રઞ્ઞો ચ કોસિયસ્સ ચ.
Sā tesaṃ sabbaṃ jānāti, rañño ca kosiyassa ca.
૬૧૪.
614.
‘‘‘આમો’તિ સો પટિસ્સુત્વા, માધરો સુવપણ્ડિતો;
‘‘‘Āmo’ti so paṭissutvā, mādharo suvapaṇḍito;
૬૧૫.
615.
‘‘તતો ચ ખો સો ગન્ત્વાન, માધરો સુવપણ્ડિતો;
‘‘Tato ca kho so gantvāna, mādharo suvapaṇḍito;
અથામન્તયિ સુઘરં, સાળિકં મઞ્જુભાણિકં.
Athāmantayi sugharaṃ, sāḷikaṃ mañjubhāṇikaṃ.
૬૧૬.
616.
‘કચ્ચિ તે સુઘરે ખમનીયં, કચ્ચિ વેસ્સે અનામયં;
‘Kacci te sughare khamanīyaṃ, kacci vesse anāmayaṃ;
૬૧૭.
617.
‘કુસલઞ્ચેવ મે સમ્મ, અથો સમ્મ અનામયં;
‘Kusalañceva me samma, atho samma anāmayaṃ;
અથો મે મધુના લાજા, લબ્ભતે સુવપણ્ડિત.
Atho me madhunā lājā, labbhate suvapaṇḍita.
૬૧૮.
618.
‘કુતો નુ સમ્મ આગમ્મ, કસ્સ વા પહિતો તુવં;
‘Kuto nu samma āgamma, kassa vā pahito tuvaṃ;
ન ચ મેસિ ઇતો પુબ્બે, દિટ્ઠો વા યદિ વા સુતો’’.
Na ca mesi ito pubbe, diṭṭho vā yadi vā suto’’.
૬૧૯.
619.
‘‘અહોસિં સિવિરાજસ્સ, પાસાદે સયનપાલકો;
‘‘Ahosiṃ sivirājassa, pāsāde sayanapālako;
તતો સો ધમ્મિકો રાજા, બદ્ધે મોચેસિ બન્ધના’’.
Tato so dhammiko rājā, baddhe mocesi bandhanā’’.
૬૨૦.
620.
‘‘તસ્સ મેકા દુતિયાસિ, સાળિકા મઞ્જુભાણિકા;
‘‘Tassa mekā dutiyāsi, sāḷikā mañjubhāṇikā;
તં તત્થ અવધી સેનો, પેક્ખતો સુઘરે મમ’’.
Taṃ tattha avadhī seno, pekkhato sughare mama’’.
૬૨૧.
621.
‘‘તસ્સા કામા હિ સમ્મત્તો, આગતોસ્મિ તવન્તિકે;
‘‘Tassā kāmā hi sammatto, āgatosmi tavantike;
૬૨૨.
622.
‘‘સુવોવ સુવિં કામેય્ય, સાળિકો પન સાળિકં;
‘‘Suvova suviṃ kāmeyya, sāḷiko pana sāḷikaṃ;
૬૨૩.
623.
સબ્બો હિ સદિસો હોતિ, નત્થિ કામે અસાદિસો’’.
Sabbo hi sadiso hoti, natthi kāme asādiso’’.
૬૨૪.
624.
સા ભરિયા વાસુદેવસ્સ, કણ્હસ્સ મહેસી પિયા.
Sā bhariyā vāsudevassa, kaṇhassa mahesī piyā.
૬૨૫.
625.
મનુસ્સો મિગિયા સદ્ધિં, નત્થિ કામે અસાદિસો’’.
Manusso migiyā saddhiṃ, natthi kāme asādiso’’.
૬૨૬.
626.
‘‘હન્દ ખ્વાહં ગમિસ્સામિ, સાળિકે મઞ્જુભાણિકે;
‘‘Handa khvāhaṃ gamissāmi, sāḷike mañjubhāṇike;
પચ્ચક્ખાનુપદઞ્હેતં, અતિમઞ્ઞસિ નૂન મં’’.
Paccakkhānupadañhetaṃ, atimaññasi nūna maṃ’’.
૬૨૭.
627.
‘‘ન સિરી તરમાનસ્સ, માધર સુવપણ્ડિત;
‘‘Na sirī taramānassa, mādhara suvapaṇḍita;
૬૨૮.
628.
ધીતા પઞ્ચાલરાજસ્સ, ઓસધી વિય વણ્ણિની;
Dhītā pañcālarājassa, osadhī viya vaṇṇinī;
તં દસ્સતિ વિદેહાનં, સો વિવાહો ભવિસ્સતિ’’.
Taṃ dassati videhānaṃ, so vivāho bhavissati’’.
૬૨૯.
629.
યથા પઞ્ચાલરાજસ્સ, વેદેહેન ભવિસ્સતિ’’.
Yathā pañcālarājassa, vedehena bhavissati’’.
૬૩૦.
630.
‘‘આનયિત્વાન વેદેહં, પઞ્ચાલાનં રથેસભો;
‘‘Ānayitvāna vedehaṃ, pañcālānaṃ rathesabho;
તતો નં ઘાતયિસ્સતિ, નસ્સ સખી ભવિસ્સતિ’’.
Tato naṃ ghātayissati, nassa sakhī bhavissati’’.
૬૩૧.
631.
‘‘હન્દ ખો મં અનુજાનાહિ, રત્તિયો સત્તમત્તિયો;
‘‘Handa kho maṃ anujānāhi, rattiyo sattamattiyo;
યાવાહં સિવિરાજસ્સ, આરોચેમિ મહેસિનો;
Yāvāhaṃ sivirājassa, ārocemi mahesino;
૬૩૨.
632.
‘‘હન્દ ખો તં અનુજાનામિ, રત્તિયો સત્તમત્તિયો;
‘‘Handa kho taṃ anujānāmi, rattiyo sattamattiyo;
સચે ત્વં સત્તરત્તેન, નાગચ્છસિ મમન્તિકે;
Sace tvaṃ sattarattena, nāgacchasi mamantike;
૬૩૩.
633.
‘‘તતો ચ ખો સો ગન્ત્વાન, માધરો સુવપણ્ડિતો;
‘‘Tato ca kho so gantvāna, mādharo suvapaṇḍito;
મહોસધસ્સ અક્ખાસિ, સાળિકાવચનં ઇદં’’.
Mahosadhassa akkhāsi, sāḷikāvacanaṃ idaṃ’’.
૬૩૪.
634.
‘‘યસ્સેવ ઘરે ભુઞ્જેય્ય ભોગં, તસ્સેવ અત્થં પુરિસો ચરેય્ય’’;
‘‘Yasseva ghare bhuñjeyya bhogaṃ, tasseva atthaṃ puriso careyya’’;
‘‘હન્દાહં ગચ્છામિ પુરે જનિન્દ, પઞ્ચાલરાજસ્સ પુરં સુરમ્મં;
‘‘Handāhaṃ gacchāmi pure janinda, pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;
નિવેસનાનિ માપેતું, વેદેહસ્સ યસસ્સિનો.
Nivesanāni māpetuṃ, vedehassa yasassino.
૬૩૫.
635.
‘‘નિવેસનાનિ માપેત્વા, વેદેહસ્સ યસસ્સિનો;
‘‘Nivesanāni māpetvā, vedehassa yasassino;
યદા તે પહિણેય્યામિ, તદા એય્યાસિ ખત્તિય’’.
Yadā te pahiṇeyyāmi, tadā eyyāsi khattiya’’.
૬૩૬.
636.
‘‘તતો ચ પાયાસિ પુરે મહોસધો, પઞ્ચાલરાજસ્સ પુરં સુરમ્મં;
‘‘Tato ca pāyāsi pure mahosadho, pañcālarājassa puraṃ surammaṃ;
નિવેસનાનિ માપેતું, વેદેહસ્સ યસસ્સિનો’’.
Nivesanāni māpetuṃ, vedehassa yasassino’’.
૬૩૭.
637.
‘‘નિવેસનાનિ માપેત્વા, વેદેહસ્સ યસસ્સિનો;
‘‘Nivesanāni māpetvā, vedehassa yasassino;
એહિ દાનિ મહારાજ, માપિતં તે નિવેસનં’’.
Ehi dāni mahārāja, māpitaṃ te nivesanaṃ’’.
૬૩૮.
638.
૬૩૯.
639.
‘‘તતો ચ ખો સો ગન્ત્વાન, બ્રહ્મદત્તસ્સ પાહિણિ;
‘‘Tato ca kho so gantvāna, brahmadattassa pāhiṇi;
‘આગતો’સ્મિ મહારાજ, તવ પાદાનિ વન્દિતું.
‘Āgato’smi mahārāja, tava pādāni vandituṃ.
૬૪૦.
640.
‘દદાહિ દાનિ મે ભરિયં, નારિં સબ્બઙ્ગસોભિનિં;
‘Dadāhi dāni me bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;
સુવણ્ણેન પટિચ્છન્નં, દાસીગણપુરક્ખતં’’’.
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’’.
૬૪૧.
641.
નક્ખત્તંયેવ પરિપુચ્છ, અહં કઞ્ઞં દદામિ તે;
Nakkhattaṃyeva paripuccha, ahaṃ kaññaṃ dadāmi te;
સુવણ્ણેન પટિચ્છન્નં, દાસીગણપુરક્ખતં’’.
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.
૬૪૨.
642.
નક્ખત્તં પરિપુચ્છિત્વા, બ્રહ્મદત્તસ્સ પાહિણિ.
Nakkhattaṃ paripucchitvā, brahmadattassa pāhiṇi.
૬૪૩.
643.
‘‘દદાહિ દાનિ મે ભરિયં, નારિં સબ્બઙ્ગસોભિનિં;
‘‘Dadāhi dāni me bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;
સુવણ્ણેન પટિચ્છન્નં, દાસીગણપુરક્ખતં’’.
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.
૬૪૪.
644.
‘‘દદામિ દાનિ તે ભરિયં, નારિં સબ્બઙ્ગસોભિનિં;
‘‘Dadāmi dāni te bhariyaṃ, nāriṃ sabbaṅgasobhiniṃ;
સુવણ્ણેન પટિચ્છન્નં, દાસીગણપુરક્ખતં’’.
Suvaṇṇena paṭicchannaṃ, dāsīgaṇapurakkhataṃ’’.
૬૪૫.
645.
‘‘હત્થી અસ્સા રથા પત્તી, સેના તિટ્ઠન્તિ વમ્મિતા 65;
‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā tiṭṭhanti vammitā 66;
ઉક્કા પદિત્તા ઝાયન્તિ, કિન્નુ મઞ્ઞન્તિ પણ્ડિતા.
Ukkā padittā jhāyanti, kinnu maññanti paṇḍitā.
૬૪૬.
646.
‘‘હત્થી અસ્સા રથા પત્તી, સેના તિટ્ઠન્તિ વમ્મિતા 67;
‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā tiṭṭhanti vammitā 68;
ઉક્કા પદિત્તા ઝાયન્તિ, કિં નુ કાહન્તિ 69 પણ્ડિત’’.
Ukkā padittā jhāyanti, kiṃ nu kāhanti 70 paṇḍita’’.
૬૪૭.
647.
‘‘રક્ખતિ તં મહારાજ, ચૂળનેય્યો મહબ્બલો;
‘‘Rakkhati taṃ mahārāja, cūḷaneyyo mahabbalo;
૬૪૮.
648.
‘‘ઉબ્બેધતિ મે હદયં, મુખઞ્ચ પરિસુસ્સતિ;
‘‘Ubbedhati me hadayaṃ, mukhañca parisussati;
નિબ્બુતિં નાધિગચ્છામિ, અગ્ગિદડ્ઢોવ આતપે.
Nibbutiṃ nādhigacchāmi, aggidaḍḍhova ātape.
૬૪૯.
649.
‘‘કમ્મારાનં યથા ઉક્કા, અન્તો ઝાયતિ નો બહિ;
‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;
એવમ્પિ હદયં મય્હં, અન્તો ઝાયતિ નો બહિ’’.
Evampi hadayaṃ mayhaṃ, anto jhāyati no bahi’’.
૬૫૦.
650.
‘‘પમત્તો મન્તનાતીતો, ભિન્નમન્તોસિ ખત્તિય;
‘‘Pamatto mantanātīto, bhinnamantosi khattiya;
ઇદાનિ ખો તં તાયન્તુ, પણ્ડિતા મન્તિનો જના.
Idāni kho taṃ tāyantu, paṇḍitā mantino janā.
૬૫૧.
651.
‘‘અકત્વામચ્ચસ્સ વચનં, અત્થકામહિતેસિનો;
‘‘Akatvāmaccassa vacanaṃ, atthakāmahitesino;
અત્તપીતિરતો રાજા, મિગો કૂટેવ ઓહિતો.
Attapītirato rājā, migo kūṭeva ohito.
૬૫૨.
652.
‘‘યથાપિ મચ્છો બળિસં, વઙ્કં મંસેન છાદિતં;
‘‘Yathāpi maccho baḷisaṃ, vaṅkaṃ maṃsena chāditaṃ;
આમગિદ્ધો ન જાનાતિ, મચ્છો મરણમત્તનો.
Āmagiddho na jānāti, maccho maraṇamattano.
૬૫૩.
653.
‘‘એવમેવ તુવં રાજ, ચૂળનેય્યસ્સ ધીતરં;
‘‘Evameva tuvaṃ rāja, cūḷaneyyassa dhītaraṃ;
કામગિદ્ધો ન જાનાસિ, મચ્છોવ મરણમત્તનો.
Kāmagiddho na jānāsi, macchova maraṇamattano.
૬૫૪.
654.
‘‘સચે ગચ્છસિ પઞ્ચાલં, ખિપ્પમત્તં જહિસ્સસિ;
‘‘Sace gacchasi pañcālaṃ, khippamattaṃ jahissasi;
મિગં પન્થાનુબન્ધંવ, મહન્તં ભયમેસ્સતિ.
Migaṃ panthānubandhaṃva, mahantaṃ bhayamessati.
૬૫૫.
655.
‘‘અનરિયરૂપો પુરિસો જનિન્દ, અહીવ ઉચ્છઙ્ગગતો ડસેય્ય;
‘‘Anariyarūpo puriso janinda, ahīva ucchaṅgagato ḍaseyya;
૬૫૬.
656.
તેનેવ મિત્તિં કયિરાથ ધીરો, સુખો હવે સપ્પુરિસેન સઙ્ગમો’’.
Teneva mittiṃ kayirātha dhīro, sukho have sappurisena saṅgamo’’.
૬૫૭.
657.
‘‘બાલો તુવં એળમૂગોસિ રાજ, યો ઉત્તમત્થાનિ મયી લપિત્થો;
‘‘Bālo tuvaṃ eḷamūgosi rāja, yo uttamatthāni mayī lapittho;
કિમેવહં નઙ્ગલકોટિવડ્ઢો, અત્થાનિ જાનામિ 81 યથાપિ અઞ્ઞે.
Kimevahaṃ naṅgalakoṭivaḍḍho, atthāni jānāmi 82 yathāpi aññe.
૬૫૮.
658.
‘‘ઇમં ગલે ગહેત્વાન, નાસેથ વિજિતા મમ;
‘‘Imaṃ gale gahetvāna, nāsetha vijitā mama;
યો મે રતનલાભસ્સ, અન્તરાયાય ભાસતિ’’.
Yo me ratanalābhassa, antarāyāya bhāsati’’.
૬૫૯.
659.
‘‘મહોસધ અતીતેન, નાનુવિજ્ઝન્તિ પણ્ડિતા;
‘‘Mahosadha atītena, nānuvijjhanti paṇḍitā;
કિં મં અસ્સંવ સમ્બન્ધં, પતોદેનેવ વિજ્ઝસિ.
Kiṃ maṃ assaṃva sambandhaṃ, patodeneva vijjhasi.
૬૬૦.
660.
‘‘સચે પસ્સસિ મોક્ખં વા, ખેમં વા પન પસ્સસિ;
‘‘Sace passasi mokkhaṃ vā, khemaṃ vā pana passasi;
તેનેવ મં અનુસાસ, કિં અતીતેન વિજ્ઝસિ’’.
Teneva maṃ anusāsa, kiṃ atītena vijjhasi’’.
૬૬૧.
661.
‘‘અતીતં માનુસં કમ્મં, દુક્કરં દુરભિસમ્ભવં;
‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
૬૬૨.
662.
તેપિ આદાય ગચ્છેય્યું, યસ્સ હોન્તિ તથાવિધા.
Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.
૬૬૩.
663.
‘‘સન્તિ વેહાયસા અસ્સા, ઇદ્ધિમન્તો યસસ્સિનો;
‘‘Santi vehāyasā assā, iddhimanto yasassino;
તેપિ આદાય ગચ્છેય્યું, યસ્સ હોન્તિ તથાવિધા.
Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.
૬૬૪.
664.
‘‘સન્તિ વેહાયસા પક્ખી, ઇદ્ધિમન્તો યસસ્સિનો;
‘‘Santi vehāyasā pakkhī, iddhimanto yasassino;
તેપિ આદાય ગચ્છેય્યું, યસ્સ હોન્તિ તથાવિધા.
Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.
૬૬૫.
665.
‘‘સન્તિ વેહાયસા યક્ખા, ઇદ્ધિમન્તો યસસ્સિનો;
‘‘Santi vehāyasā yakkhā, iddhimanto yasassino;
તેપિ આદાય ગચ્છેય્યું, યસ્સ હોન્તિ તથાવિધા.
Tepi ādāya gaccheyyuṃ, yassa honti tathāvidhā.
૬૬૬.
666.
‘‘અતીતં માનુસં કમ્મં, દુક્કરં દુરભિસમ્ભવં;
‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
ન તં સક્કોમિ મોચેતું, અન્તલિક્ખેન ખત્તિય’’.
Na taṃ sakkomi mocetuṃ, antalikkhena khattiya’’.
૬૬૭.
667.
‘‘અતીરદસ્સી પુરિસો, મહન્તે ઉદકણ્ણવે;
‘‘Atīradassī puriso, mahante udakaṇṇave;
૬૬૮.
668.
‘‘એવં અમ્હઞ્ચ રઞ્ઞો ચ, ત્વં પતિટ્ઠા મહોસધ;
‘‘Evaṃ amhañca rañño ca, tvaṃ patiṭṭhā mahosadha;
ત્વં નોસિ મન્તિનં સેટ્ઠો, અમ્હે દુક્ખા પમોચય’’.
Tvaṃ nosi mantinaṃ seṭṭho, amhe dukkhā pamocaya’’.
૬૬૯.
669.
‘‘અતીતં માનુસં કમ્મં, દુક્કરં દુરભિસમ્ભવં;
‘‘Atītaṃ mānusaṃ kammaṃ, dukkaraṃ durabhisambhavaṃ;
ન તં સક્કોમિ મોચેતું, ત્વં પજાનસ્સુ સેનક’’.
Na taṃ sakkomi mocetuṃ, tvaṃ pajānassu senaka’’.
૬૭૦.
670.
સેનકં દાનિ પુચ્છામિ, કિં કિચ્ચં ઇધ મઞ્ઞસિ’’.
Senakaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.
૬૭૧.
671.
અઞ્ઞમઞ્ઞં વધિત્વાન, ખિપ્પં હિસ્સામ જીવિતં;
Aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;
મા નો રાજા બ્રહ્મદત્તો, ચિરં દુક્ખેન મારયિ’’.
Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.
૬૭૨.
672.
‘‘સુણોહિ મેતં વચનં, પસ્સ સેનં મહબ્ભયં;
‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;
પુક્કુસં દાનિ પુચ્છામિ, કિં કિચ્ચં ઇધ મઞ્ઞસિ’’.
Pukkusaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.
૬૭૩.
673.
‘‘વિસં ખાદિત્વા મિય્યામ, ખિપ્પં હિસ્સામ જીવિતં;
‘‘Visaṃ khāditvā miyyāma, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;
મા નો રાજા બ્રહ્મદત્તો, ચિરં દુક્ખેન મારયિ’’.
Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.
૬૭૪.
674.
‘‘સુણોહિ મેતં વચનં, પસ્સ સેનં મહબ્ભયં;
‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;
કામિન્દં 95 દાનિ પુચ્છામિ, કિં કિચ્ચં ઇધ મઞ્ઞસિ’’.
Kāmindaṃ 96 dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.
૬૭૫.
675.
મા નો રાજા બ્રહ્મદત્તો, ચિરં દુક્ખેન મારયિ’’.
Mā no rājā brahmadatto, ciraṃ dukkhena mārayi’’.
૬૭૬.
676.
‘‘સુણોહિ મેતં વચનં, પસ્સ સેનં મહબ્ભયં;
‘‘Suṇohi metaṃ vacanaṃ, passa senaṃ mahabbhayaṃ;
દેવિન્દં દાનિ પુચ્છામિ, કિં કિચ્ચં ઇધ મઞ્ઞસિ’’.
Devindaṃ dāni pucchāmi, kiṃ kiccaṃ idha maññasi’’.
૬૭૭.
677.
‘‘અગ્ગિં વા દ્વારતો દેમ, ગણ્હામસે વિકન્તનં;
‘‘Aggiṃ vā dvārato dema, gaṇhāmase vikantanaṃ;
અઞ્ઞમઞ્ઞં વધિત્વાન, ખિપ્પં હિસ્સામ જીવિતં;
Aññamaññaṃ vadhitvāna, khippaṃ hissāma jīvitaṃ;
ન નો સક્કોતિ મોચેતું, સુખેનેવ મહોસધો’’.
Na no sakkoti mocetuṃ, sukheneva mahosadho’’.
૬૭૮.
678.
‘‘યથા કદલિનો સારં, અન્વેસં નાધિગચ્છતિ;
‘‘Yathā kadalino sāraṃ, anvesaṃ nādhigacchati;
એવં અન્વેસમાના નં, પઞ્હં નજ્ઝગમામસે.
Evaṃ anvesamānā naṃ, pañhaṃ najjhagamāmase.
૬૭૯.
679.
‘‘યથા સિમ્બલિનો સારં, અન્વેસં નાધિગચ્છતિ;
‘‘Yathā simbalino sāraṃ, anvesaṃ nādhigacchati;
એવં અન્વેસમાના નં, પઞ્હં નજ્ઝગમામસે.
Evaṃ anvesamānā naṃ, pañhaṃ najjhagamāmase.
૬૮૦.
680.
‘‘અદેસે વત નો વુટ્ઠં, કુઞ્જરાનંવનોદકે;
‘‘Adese vata no vuṭṭhaṃ, kuñjarānaṃvanodake;
સકાસે દુમ્મનુસ્સાનં, બાલાનં અવિજાનતં.
Sakāse dummanussānaṃ, bālānaṃ avijānataṃ.
૬૮૧.
681.
‘‘ઉબ્બેધતિ મે હદયં, મુખઞ્ચ પરિસુસ્સતિ;
‘‘Ubbedhati me hadayaṃ, mukhañca parisussati;
નિબ્બુતિં નાધિગચ્છામિ, અગ્ગિદડ્ઢોવ આતપે.
Nibbutiṃ nādhigacchāmi, aggidaḍḍhova ātape.
૬૮૨.
682.
‘‘કમ્મારાનં યથા ઉક્કા, અન્તો ઝાયતિ નો બહિ;
‘‘Kammārānaṃ yathā ukkā, anto jhāyati no bahi;
એવમ્પિ હદયં મય્હં, અન્તો ઝાયતિ નો બહિ’’.
Evampi hadayaṃ mayhaṃ, anto jhāyati no bahi’’.
૬૮૩.
683.
‘‘તતો સો પણ્ડિતો ધીરો, અત્થદસ્સી મહોસધો;
‘‘Tato so paṇḍito dhīro, atthadassī mahosadho;
વેદેહં દુક્ખિતં દિસ્વા, ઇદં વચનમબ્રવિ.
Vedehaṃ dukkhitaṃ disvā, idaṃ vacanamabravi.
૬૮૪.
684.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
૬૮૫.
685.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
અહં તં મોચયિસ્સામિ, રાહુગ્ગહંવ સૂરિયં.
Ahaṃ taṃ mocayissāmi, rāhuggahaṃva sūriyaṃ.
૬૮૬.
686.
‘‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
અહં તં મોચયિસ્સામિ, પઙ્કે સન્નંવ કુઞ્જરં.
Ahaṃ taṃ mocayissāmi, paṅke sannaṃva kuñjaraṃ.
૬૮૭.
687.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
અહં તં મોચયિસ્સામિ, પેળાબદ્ધંવ પન્નગં.
Ahaṃ taṃ mocayissāmi, peḷābaddhaṃva pannagaṃ.
૬૮૮.
688.
101 ‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
102 ‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
૬૮૯.
689.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
અહં તં મોચયિસ્સામિ, મચ્છે જાલગતેરિવ.
Ahaṃ taṃ mocayissāmi, macche jālagateriva.
૬૯૦.
690.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
અહં તં મોચયિસ્સામિ, સયોગ્ગબલવાહનં.
Ahaṃ taṃ mocayissāmi, sayoggabalavāhanaṃ.
૬૯૧.
691.
‘મા ત્વં ભાયિ મહારાજ, મા ત્વં ભાયિ રથેસભ;
‘Mā tvaṃ bhāyi mahārāja, mā tvaṃ bhāyi rathesabha;
૬૯૨.
692.
‘અદુ પઞ્ઞા કિમત્થિયા, અમચ્ચો વાપિ તાદિસો;
‘Adu paññā kimatthiyā, amacco vāpi tādiso;
યો તં સમ્બાધપક્ખન્દં 107, દુક્ખા ન પરિમોચયે’’’.
Yo taṃ sambādhapakkhandaṃ 108, dukkhā na parimocaye’’’.
૬૯૩.
693.
‘‘એથ માણવા ઉટ્ઠેથ, મુખં સોધેથ સન્ધિનો;
‘‘Etha māṇavā uṭṭhetha, mukhaṃ sodhetha sandhino;
૬૯૪.
694.
ઉમઙ્ગદ્વારં વિવરિંસુ, યન્તયુત્તે ચ અગ્ગળે’’.
Umaṅgadvāraṃ vivariṃsu, yantayutte ca aggaḷe’’.
૬૯૫.
695.
‘‘પુરતો સેનકો યાતિ, પચ્છતો ચ મહોસધો;
‘‘Purato senako yāti, pacchato ca mahosadho;
મજ્ઝે ચ રાજા વેદેહો, અમચ્ચપરિવારિતો’’.
Majjhe ca rājā vedeho, amaccaparivārito’’.
૬૯૬.
696.
‘‘ઉમઙ્ગા નિક્ખમિત્વાન, વેદેહો નાવમારુહિ;
‘‘Umaṅgā nikkhamitvāna, vedeho nāvamāruhi;
૬૯૭.
697.
‘અયં તે સસુરો દેવ, અયં સસ્સુ જનાધિપ;
‘Ayaṃ te sasuro deva, ayaṃ sassu janādhipa;
યથા માતુ પટિપત્તિ, એવં તે હોતુ સસ્સુયા.
Yathā mātu paṭipatti, evaṃ te hotu sassuyā.
૬૯૮.
698.
‘યથાપિ નિયકો ભાતા, સઉદરિયો એકમાતુકો;
‘Yathāpi niyako bhātā, saudariyo ekamātuko;
એવં પઞ્ચાલચન્દો તે, દયિતબ્બો રથેસભ.
Evaṃ pañcālacando te, dayitabbo rathesabha.
૬૯૯.
699.
કામં કરોહિ તે તાય, ભરિયા તે રથેસભ’’’.
Kāmaṃ karohi te tāya, bhariyā te rathesabha’’’.
૭૦૦.
700.
‘‘આરુય્હ નાવં તરમાનો, કિન્નુ તીરમ્હિ તિટ્ઠસિ;
‘‘Āruyha nāvaṃ taramāno, kinnu tīramhi tiṭṭhasi;
કિચ્છા મુત્તામ્હ દુક્ખતો, યામ દાનિ મહોસધ’’.
Kicchā muttāmha dukkhato, yāma dāni mahosadha’’.
૭૦૧.
701.
‘‘નેસ ધમ્મો મહારાજ, યોહં સેનાય નાયકો;
‘‘Nesa dhammo mahārāja, yohaṃ senāya nāyako;
સેનઙ્ગં પરિહાપેત્વા, અત્તાનં પરિમોચયે.
Senaṅgaṃ parihāpetvā, attānaṃ parimocaye.
૭૦૨.
702.
‘‘નિવેસનમ્હિ તે દેવ, સેનઙ્ગં પરિહાપિતં;
‘‘Nivesanamhi te deva, senaṅgaṃ parihāpitaṃ;
તં દિન્નં બ્રહ્મદત્તેન, આનયિસ્સં રથેસભ’’.
Taṃ dinnaṃ brahmadattena, ānayissaṃ rathesabha’’.
૭૦૩.
703.
દુબ્બલો બલવન્તેન, વિહઞ્ઞિસ્સસિ પણ્ડિત’’.
Dubbalo balavantena, vihaññissasi paṇḍita’’.
૭૦૪.
704.
‘‘અપ્પસેનોપિ ચે મન્તી, મહાસેનં અમન્તિનં;
‘‘Appasenopi ce mantī, mahāsenaṃ amantinaṃ;
જિનાતિ રાજા રાજાનો, આદિચ્ચોવુદયં તમં’’.
Jināti rājā rājāno, ādiccovudayaṃ tamaṃ’’.
૭૦૫.
705.
‘‘સુસુખં વત સંવાસો, પણ્ડિતેહીતિ સેનક;
‘‘Susukhaṃ vata saṃvāso, paṇḍitehīti senaka;
પક્ખીવ પઞ્જરે બદ્ધે, મચ્છે જાલગતેરિવ;
Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;
૭૦૬.
706.
પક્ખીવ પઞ્જરે બદ્ધે, મચ્છે જાલગતેરિવ;
Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;
અમિત્તહત્થત્તગતે, મોચયી નો મહોસધો’’.
Amittahatthattagate, mocayī no mahosadho’’.
૭૦૭.
707.
‘‘રક્ખિત્વા કસિણં રત્તિં, ચૂળનેય્યો મહબ્બલો;
‘‘Rakkhitvā kasiṇaṃ rattiṃ, cūḷaneyyo mahabbalo;
ઉદેન્તં અરુણુગ્ગસ્મિં, ઉપકારિં ઉપાગમિ.
Udentaṃ aruṇuggasmiṃ, upakāriṃ upāgami.
૭૦૮.
708.
‘‘આરુય્હ પવરં નાગં, બલવન્તં સટ્ઠિહાયનં;
‘‘Āruyha pavaraṃ nāgaṃ, balavantaṃ saṭṭhihāyanaṃ;
રાજા અવોચ પઞ્ચાલો, ચૂળનેય્યો મહબ્બલો.
Rājā avoca pañcālo, cūḷaneyyo mahabbalo.
૭૦૯.
709.
પેસિયે અજ્ઝભાસિત્થ, પુથુગુમ્બે સમાગતે.
Pesiye ajjhabhāsittha, puthugumbe samāgate.
૭૧૦.
710.
‘‘હત્થારોહે અનીકટ્ઠે, રથિકે પત્તિકારકે;
‘‘Hatthārohe anīkaṭṭhe, rathike pattikārake;
ઉપાસનમ્હિ કતહત્થે, વાલવેધે સમાગતે’’.
Upāsanamhi katahatthe, vālavedhe samāgate’’.
૭૧૧.
711.
‘‘પેસેથ કુઞ્જરે દન્તી, બલવન્તે સટ્ઠિહાયને;
‘‘Pesetha kuñjare dantī, balavante saṭṭhihāyane;
મદ્દન્તુ કુઞ્જરા નગરં, વેદેહેન સુમાપિતં.
Maddantu kuñjarā nagaraṃ, vedehena sumāpitaṃ.
૭૧૨.
712.
‘‘વચ્છદન્તમુખા સેતા, તિક્ખગ્ગા અટ્ઠિવેધિનો;
‘‘Vacchadantamukhā setā, tikkhaggā aṭṭhivedhino;
પણુન્ના ધનુવેગેન, સમ્પતન્તુતરીતરા.
Paṇunnā dhanuvegena, sampatantutarītarā.
૭૧૩.
713.
‘‘માણવા વમ્મિનો સૂરા, ચિત્રદણ્ડયુતાવુધા;
‘‘Māṇavā vammino sūrā, citradaṇḍayutāvudhā;
પક્ખન્દિનો મહાનાગા, હત્થીનં હોન્તુ સમ્મુખા.
Pakkhandino mahānāgā, hatthīnaṃ hontu sammukhā.
૭૧૪.
714.
૭૧૫.
715.
‘‘આવુધબલવન્તાનં, ગુણિકાયૂરધારિનં;
‘‘Āvudhabalavantānaṃ, guṇikāyūradhārinaṃ;
એતાદિસાનં યોધાનં, સઙ્ગામે અપલાયિનં;
Etādisānaṃ yodhānaṃ, saṅgāme apalāyinaṃ;
વેદેહો કુતો મુચ્ચિસ્સતિ, સચે પક્ખીવ કાહિતિ.
Vedeho kuto muccissati, sace pakkhīva kāhiti.
૭૧૬.
716.
‘‘તિંસ મે પુરિસનાવુત્યો, સબ્બેવેકેકનિચ્ચિતા;
‘‘Tiṃsa me purisanāvutyo, sabbevekekaniccitā;
યેસં સમં ન પસ્સામિ, કેવલં મહિમં ચરં.
Yesaṃ samaṃ na passāmi, kevalaṃ mahimaṃ caraṃ.
૭૧૭.
717.
‘‘નાગા ચ કપ્પિતા દન્તી, બલવન્તો સટ્ઠિહાયના;
‘‘Nāgā ca kappitā dantī, balavanto saṭṭhihāyanā;
યેસં ખન્ધેસુ સોભન્તિ, કુમારા ચારુદસ્સના;
Yesaṃ khandhesu sobhanti, kumārā cārudassanā;
૭૧૮.
718.
‘‘પીતાલઙ્કારા પીતવસના, પીતુત્તરનિવાસના;
‘‘Pītālaṅkārā pītavasanā, pītuttaranivāsanā;
નાગખન્ધેસુ સોભન્તિ, દેવપુત્તાવ નન્દને.
Nāgakhandhesu sobhanti, devaputtāva nandane.
૭૧૯.
719.
‘‘પાઠીનવણ્ણા નેત્તિંસા, તેલધોતા પભસ્સરા;
‘‘Pāṭhīnavaṇṇā nettiṃsā, teladhotā pabhassarā;
૭૨૦.
720.
‘‘વેલ્લાલિનો વીતમલા, સિક્કાયસમયા દળ્હા;
‘‘Vellālino vītamalā, sikkāyasamayā daḷhā;
ગહિતા બલવન્તેહિ, સુપ્પહારપ્પહારિભિ.
Gahitā balavantehi, suppahārappahāribhi.
૭૨૧.
721.
‘‘સુવણ્ણથરુસમ્પન્ના, લોહિતકચ્છુપધારિતા;
‘‘Suvaṇṇatharusampannā, lohitakacchupadhāritā;
વિવત્તમાના સોભન્તિ, વિજ્જુવબ્ભઘનન્તરે.
Vivattamānā sobhanti, vijjuvabbhaghanantare.
૭૨૨.
722.
૭૨૩.
723.
‘‘એતાદિસેહિ પરિક્ખિત્તો, નત્થિ મોક્ખો ઇતો તવ;
‘‘Etādisehi parikkhitto, natthi mokkho ito tava;
પભાવં તે ન પસ્સામિ, યેન ત્વં મિથિલં વજે’’.
Pabhāvaṃ te na passāmi, yena tvaṃ mithilaṃ vaje’’.
૭૨૪.
724.
‘‘કિં નુ સન્તરમાનોવ, નાગં પેસેસિ કુઞ્જરં;
‘‘Kiṃ nu santaramānova, nāgaṃ pesesi kuñjaraṃ;
૭૨૫.
725.
‘‘ઓહરેતં ધનું ચાપં, ખુરપ્પં પટિસંહર;
‘‘Oharetaṃ dhanuṃ cāpaṃ, khurappaṃ paṭisaṃhara;
૭૨૬.
726.
‘‘પસન્નમુખવણ્ણોસિ, મિતપુબ્બઞ્ચ ભાસસિ;
‘‘Pasannamukhavaṇṇosi, mitapubbañca bhāsasi;
૭૨૭.
727.
‘‘મોઘં તે ગજ્જિતં રાજ, ભિન્નમન્તોસિ ખત્તિય;
‘‘Moghaṃ te gajjitaṃ rāja, bhinnamantosi khattiya;
૭૨૮.
728.
‘‘તિણ્ણો હિય્યો રાજા ગઙ્ગં, સામચ્ચો સપરિજ્જનો;
‘‘Tiṇṇo hiyyo rājā gaṅgaṃ, sāmacco saparijjano;
હંસરાજં યથા ધઙ્કો, અનુજ્જવં પતિસ્સસિ’’.
Haṃsarājaṃ yathā dhaṅko, anujjavaṃ patissasi’’.
૭૨૯.
729.
‘‘સિઙ્ગાલા રત્તિભાગેન, ફુલ્લં દિસ્વાન કિંસુકં;
‘‘Siṅgālā rattibhāgena, phullaṃ disvāna kiṃsukaṃ;
મંસપેસીતિ મઞ્ઞન્તા, પરિબ્યૂળ્હા મિગાધમા.
Maṃsapesīti maññantā, paribyūḷhā migādhamā.
૭૩૦.
730.
કિંસુકં ફુલ્લિતં દિસ્વા, આસચ્છિન્ના મિગાધમા.
Kiṃsukaṃ phullitaṃ disvā, āsacchinnā migādhamā.
૭૩૧.
731.
આસચ્છિન્નો ગમિસ્સસિ, સિઙ્ગાલા કિંસુકં યથા’’.
Āsacchinno gamissasi, siṅgālā kiṃsukaṃ yathā’’.
૭૩૨.
732.
‘‘ઇમસ્સ હત્થે પાદે ચ, કણ્ણનાસઞ્ચ છિન્દથ;
‘‘Imassa hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca chindatha;
યો મે અમિત્તં હત્થગતં, વેદેહં પરિમોચયિ.
Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi.
૭૩૩.
733.
‘‘ઇમં મંસંવ પાતબ્યં 153, સૂલે કત્વા પચન્તુ નં;
‘‘Imaṃ maṃsaṃva pātabyaṃ 154, sūle katvā pacantu naṃ;
યો મે અમિત્તં હત્થગતં, વેદેહં પરિમોચયિ.
Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi.
૭૩૪.
734.
‘‘યથાપિ આસભં ચમ્મં, પથબ્યા વિતનિય્યતિ;
‘‘Yathāpi āsabhaṃ cammaṃ, pathabyā vitaniyyati;
સીહસ્સ અથો બ્યગ્ઘસ્સ, હોતિ સઙ્કુસમાહતં.
Sīhassa atho byagghassa, hoti saṅkusamāhataṃ.
૭૩૫.
735.
‘‘એવં તં વિતનિત્વાન, વેધયિસ્સામિ સત્તિયા;
‘‘Evaṃ taṃ vitanitvāna, vedhayissāmi sattiyā;
યો મે અમિત્તં હત્થગતં, વેદેહં પરિમોચયિ’’.
Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi’’.
૭૩૬.
736.
‘‘સચે મે હત્થે પાદે ચ, કણ્ણનાસઞ્ચ છેચ્છસિ;
‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;
એવં પઞ્ચાલચન્દસ્સ, વેદેહો છેદયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandassa, vedeho chedayissati.
૭૩૭.
737.
‘‘સચે મે હત્થે પાદે ચ, કણ્ણનાસઞ્ચ છેચ્છસિ;
‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;
એવં પઞ્ચાલચન્દિયા, વેદેહો છેદયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandiyā, vedeho chedayissati.
૭૩૮.
738.
‘‘સચે મે હત્થે પાદે ચ, કણ્ણનાસઞ્ચ છેચ્છસિ;
‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;
એવં નન્દાય દેવિયા, વેદેહો છેદયિસ્સતિ.
Evaṃ nandāya deviyā, vedeho chedayissati.
૭૩૯.
739.
‘‘સચે મે હત્થે પાદે ચ, કણ્ણનાસઞ્ચ છેચ્છસિ;
‘‘Sace me hatthe pāde ca, kaṇṇanāsañca checchasi;
એવં તે પુત્તદારસ્સ, વેદેહો છેદયિસ્સતિ.
Evaṃ te puttadārassa, vedeho chedayissati.
૭૪૦.
740.
‘‘સચે મંસંવ પાતબ્યં, સૂલે કત્વા પચિસ્સસિ;
‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;
એવં પઞ્ચાલચન્દસ્સ, વેદેહો પાચયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandassa, vedeho pācayissati.
૭૪૧.
741.
‘‘સચે મંસંવ પાતબ્યં, સૂલે કત્વા પચિસ્સસિ;
‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;
એવં પઞ્ચાલચન્દિયા, વેદેહો પાચયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandiyā, vedeho pācayissati.
૭૪૨.
742.
‘‘સચે મંસંવ પાતબ્યં, સૂલે કત્વા પચિસ્સસિ;
‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;
એવં નન્દાય દેવિયા, વેદેહો પાચયિસ્સતિ.
Evaṃ nandāya deviyā, vedeho pācayissati.
૭૪૩.
743.
‘‘સચે મંસંવ પાતબ્યં, સૂલે કત્વા પચિસ્સસિ;
‘‘Sace maṃsaṃva pātabyaṃ, sūle katvā pacissasi;
એવં તે પુત્તદારસ્સ, વેદેહો પાચયિસ્સતિ.
Evaṃ te puttadārassa, vedeho pācayissati.
૭૪૪.
744.
‘‘સચે મં વિતનિત્વાન, વેધયિસ્સસિ સત્તિયા;
‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;
એવં પઞ્ચાલચન્દસ્સ, વેદેહો વેધયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandassa, vedeho vedhayissati.
૭૪૫.
745.
‘‘સચે મં વિતનિત્વાન, વેધયિસ્સસિ સત્તિયા;
‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;
એવં પઞ્ચાલચન્દિયા, વેદેહો વેધયિસ્સતિ.
Evaṃ pañcālacandiyā, vedeho vedhayissati.
૭૪૬.
746.
‘‘સચે મં વિતનિત્વાન, વેધયિસ્સસિ સત્તિયા;
‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;
એવં નન્દાય દેવિયા, વેદેહો વેધયિસ્સતિ.
Evaṃ nandāya deviyā, vedeho vedhayissati.
૭૪૭.
747.
‘‘સચે મં વિતનિત્વાન, વેધયિસ્સસિ સત્તિયા;
‘‘Sace maṃ vitanitvāna, vedhayissasi sattiyā;
એવં તે પુત્તદારસ્સ, વેદેહો વેધયિસ્સતિ;
Evaṃ te puttadārassa, vedeho vedhayissati;
એવં નો મન્તિતં રહો, વેદેહેન મયા સહ.
Evaṃ no mantitaṃ raho, vedehena mayā saha.
૭૪૮.
748.
‘‘યથાપિ પલસતં ચમ્મં, કોન્તિમન્તાસુનિટ્ઠિતં 155;
‘‘Yathāpi palasataṃ cammaṃ, kontimantāsuniṭṭhitaṃ 156;
ઉપેતિ તનુતાણાય, સરાનં પટિહન્તવે.
Upeti tanutāṇāya, sarānaṃ paṭihantave.
૭૪૯.
749.
‘‘સુખાવહો દુક્ખનુદો, વેદેહસ્સ યસસ્સિનો;
‘‘Sukhāvaho dukkhanudo, vedehassa yasassino;
મતિં તે પટિહઞ્ઞામિ, ઉસું પલસતેન વા’’.
Matiṃ te paṭihaññāmi, usuṃ palasatena vā’’.
૭૫૦.
750.
‘‘ઇઙ્ઘ પસ્સ મહારાજ, સુઞ્ઞં અન્તેપુરં તવ;
‘‘Iṅgha passa mahārāja, suññaṃ antepuraṃ tava;
ઓરોધા ચ કુમારા ચ, તવ માતા ચ ખત્તિય;
Orodhā ca kumārā ca, tava mātā ca khattiya;
ઉમઙ્ગા નીહરિત્વાન, વેદેહસ્સુપનામિતા’’.
Umaṅgā nīharitvāna, vedehassupanāmitā’’.
૭૫૧.
751.
‘‘ઇઙ્ઘ અન્તેપુરં મય્હં, ગન્ત્વાન વિચિનાથ નં;
‘‘Iṅgha antepuraṃ mayhaṃ, gantvāna vicinātha naṃ;
યથા ઇમસ્સ વચનં, સચ્ચં વા યદિ વા મુસા’’.
Yathā imassa vacanaṃ, saccaṃ vā yadi vā musā’’.
૭૫૨.
752.
‘‘એવમેતં મહારાજ, યથા આહ મહોસધો;
‘‘Evametaṃ mahārāja, yathā āha mahosadho;
સુઞ્ઞં અન્તેપુરં સબ્બં, કાકપટ્ટનકં યથા’’.
Suññaṃ antepuraṃ sabbaṃ, kākapaṭṭanakaṃ yathā’’.
૭૫૩.
753.
‘‘ઇતો ગતા મહારાજ, નારી સબ્બઙ્ગસોભના;
‘‘Ito gatā mahārāja, nārī sabbaṅgasobhanā;
૭૫૪.
754.
‘‘ઇતો નીતા મહારાજ, નારી સબ્બઙ્ગસોભના;
‘‘Ito nītā mahārāja, nārī sabbaṅgasobhanā;
કોસેય્યવસના સામા, જાતરૂપસુમેખલા.
Koseyyavasanā sāmā, jātarūpasumekhalā.
૭૫૫.
755.
‘‘સુરત્તપાદા કલ્યાણી, સુવણ્ણમણિમેખલા;
‘‘Surattapādā kalyāṇī, suvaṇṇamaṇimekhalā;
પારેવતક્ખી સુતનૂ, બિમ્બોટ્ઠા તનુમજ્ઝિમા.
Pārevatakkhī sutanū, bimboṭṭhā tanumajjhimā.
૭૫૬.
756.
દીઘસ્સા કેસા અસિતા, ઈસકગ્ગપવેલ્લિતા.
Dīghassā kesā asitā, īsakaggapavellitā.
૭૫૭.
757.
‘‘સુજાતા મિગછાપાવ, હેમન્તગ્ગિસિખારિવ;
‘‘Sujātā migachāpāva, hemantaggisikhāriva;
નદીવ ગિરિદુગ્ગેસુ, સઞ્છન્ના ખુદ્દવેળુભિ.
Nadīva giriduggesu, sañchannā khuddaveḷubhi.
૭૫૮.
758.
નાતિદીઘા નાતિરસ્સા, નાલોમા નાતિલોમસા’’.
Nātidīghā nātirassā, nālomā nātilomasā’’.
૭૫૯.
759.
‘‘નન્દાય નૂન મરણેન, નન્દસિ સિરિવાહન;
‘‘Nandāya nūna maraṇena, nandasi sirivāhana;
અહઞ્ચ નૂન નન્દા ચ, ગચ્છામ યમસાધનં’’.
Ahañca nūna nandā ca, gacchāma yamasādhanaṃ’’.
૭૬૦.
760.
‘‘દિબ્બં અધીયસે માયં, અકાસિ ચક્ખુમોહનં;
‘‘Dibbaṃ adhīyase māyaṃ, akāsi cakkhumohanaṃ;
યો મે અમિત્તં હત્થગતં, વેદેહં પરિમોચયિ’’.
Yo me amittaṃ hatthagataṃ, vedehaṃ parimocayi’’.
૭૬૧.
761.
તે મોચયન્તિ અત્તાનં, પણ્ડિતા મન્તિનો જના.
Te mocayanti attānaṃ, paṇḍitā mantino janā.
૭૬૨.
762.
‘‘સન્તિ માણવપુત્તા મે, કુસલા સન્ધિછેદકા;
‘‘Santi māṇavaputtā me, kusalā sandhichedakā;
યેસં કતેન મગ્ગેન, વેદેહો મિથિલં ગતો’’.
Yesaṃ katena maggena, vedeho mithilaṃ gato’’.
૭૬૩.
763.
‘‘ઇઙ્ઘ પસ્સ મહારાજ, ઉમઙ્ગં સાધુ માપિતં;
‘‘Iṅgha passa mahārāja, umaṅgaṃ sādhu māpitaṃ;
હત્થીનં અથ અસ્સાનં, રથાનં અથ પત્તિનં;
Hatthīnaṃ atha assānaṃ, rathānaṃ atha pattinaṃ;
૭૬૪.
764.
‘‘લાભા વત વિદેહાનં, યસ્સિમેદિસા પણ્ડિતા;
‘‘Lābhā vata videhānaṃ, yassimedisā paṇḍitā;
ઘરે વસન્તિ વિજિતે, યથા ત્વંસિ મહોસધ’’.
Ghare vasanti vijite, yathā tvaṃsi mahosadha’’.
૭૬૫.
765.
‘‘વુત્તિઞ્ચ પરિહારઞ્ચ, દિગુણં ભત્તવેતનં;
‘‘Vuttiñca parihārañca, diguṇaṃ bhattavetanaṃ;
દદામિ વિપુલે ભોગે, ભુઞ્જ કામે રમસ્સુ ચ;
Dadāmi vipule bhoge, bhuñja kāme ramassu ca;
મા વિદેહં પચ્ચગમા, કિં વિદેહો કરિસ્સતિ’’.
Mā videhaṃ paccagamā, kiṃ videho karissati’’.
૭૬૬.
766.
‘‘યો ચજેથ મહારાજ, ભત્તારં ધનકારણા;
‘‘Yo cajetha mahārāja, bhattāraṃ dhanakāraṇā;
ઉભિન્નં હોતિ ગારય્હો, અત્તનો ચ પરસ્સ ચ;
Ubhinnaṃ hoti gārayho, attano ca parassa ca;
યાવ જીવેય્ય વેદેહો, નાઞ્ઞસ્સ પુરિસો સિયા.
Yāva jīveyya vedeho, nāññassa puriso siyā.
૭૬૭.
767.
‘‘યો ચજેથ મહારાજ, ભત્તારં ધનકારણા;
‘‘Yo cajetha mahārāja, bhattāraṃ dhanakāraṇā;
ઉભિન્નં હોતિ ગારય્હો, અત્તનો ચ પરસ્સ ચ;
Ubhinnaṃ hoti gārayho, attano ca parassa ca;
યાવ તિટ્ઠેય્ય વેદેહો, નાઞ્ઞસ્સ વિજિતે વસે’’.
Yāva tiṭṭheyya vedeho, nāññassa vijite vase’’.
૭૬૮.
768.
‘‘દમ્મિ નિક્ખસહસ્સં તે, ગામાસીતિઞ્ચ કાસિસુ;
‘‘Dammi nikkhasahassaṃ te, gāmāsītiñca kāsisu;
દાસિસતાનિ ચત્તારિ, દમ્મિ ભરિયાસતઞ્ચ તે;
Dāsisatāni cattāri, dammi bhariyāsatañca te;
સબ્બં સેનઙ્ગમાદાય, સોત્થિં ગચ્છ મહોસધ.
Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthiṃ gaccha mahosadha.
૭૬૯.
769.
‘‘યાવ દદન્તુ હત્થીનં, અસ્સાનં દિગુણં વિધં;
‘‘Yāva dadantu hatthīnaṃ, assānaṃ diguṇaṃ vidhaṃ;
તપ્પેન્તુ અન્નપાનેન, રથિકે પત્તિકારકે’’.
Tappentu annapānena, rathike pattikārake’’.
૭૭૦.
770.
‘‘હત્થી અસ્સે રથે પત્તી, ગચ્છેવાદાય પણ્ડિત;
‘‘Hatthī asse rathe pattī, gacchevādāya paṇḍita;
૭૭૧.
771.
‘‘હત્થી અસ્સા રથા પત્તી, સેના પદિસ્સતે મહા;
‘‘Hatthī assā rathā pattī, senā padissate mahā;
ચતુરઙ્ગિની ભીસરૂપા, કિં નુ મઞ્ઞસિ પણ્ડિત’’ 169.
Caturaṅginī bhīsarūpā, kiṃ nu maññasi paṇḍita’’ 170.
૭૭૨.
772.
‘‘આનન્દો તે મહારાજ, ઉત્તમો પટિદિસ્સતિ;
‘‘Ānando te mahārāja, uttamo paṭidissati;
સબ્બં સેનઙ્ગમાદાય, સોત્થિં પત્તો મહોસધો’’.
Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthiṃ patto mahosadho’’.
૭૭૩.
773.
‘‘યથા પેતં સુસાનસ્મિં, છડ્ડેત્વા ચતુરો જના;
‘‘Yathā petaṃ susānasmiṃ, chaḍḍetvā caturo janā;
૭૭૪.
774.
‘‘અથ ત્વં કેન વણ્ણેન, કેન વા પન હેતુના;
‘‘Atha tvaṃ kena vaṇṇena, kena vā pana hetunā;
કેન વા અત્થજાતેન, અત્તાનં પરિમોચયિ’’.
Kena vā atthajātena, attānaṃ parimocayi’’.
૭૭૫.
775.
‘‘અત્થં અત્થેન વેદેહ, મન્તં મન્તેન ખત્તિય;
‘‘Atthaṃ atthena vedeha, mantaṃ mantena khattiya;
૭૭૬.
776.
‘‘દિન્નં નિક્ખસહસ્સં મે, ગામાસીતિ ચ કાસિસુ;
‘‘Dinnaṃ nikkhasahassaṃ me, gāmāsīti ca kāsisu;
દાસીસતાનિ ચત્તારિ, દિન્નં ભરિયાસતઞ્ચ મે;
Dāsīsatāni cattāri, dinnaṃ bhariyāsatañca me;
સબ્બં સેનઙ્ગમાદાય, સોત્થિનામ્હિ ઇધાગતો’’.
Sabbaṃ senaṅgamādāya, sotthināmhi idhāgato’’.
૭૭૭.
777.
‘‘સુસુખં વત સંવાસો, પણ્ડિતેહીતિ સેનક;
‘‘Susukhaṃ vata saṃvāso, paṇḍitehīti senaka;
પક્ખીવ પઞ્જરે બદ્ધે, મચ્છે જાલગતેરિવ;
Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;
૭૭૮.
778.
‘‘એવમેતં મહારાજ, પણ્ડિતા હિ સુખાવહા;
‘‘Evametaṃ mahārāja, paṇḍitā hi sukhāvahā;
પક્ખીવ પઞ્જરે બદ્ધે, મચ્છે જાલગતેરિવ;
Pakkhīva pañjare baddhe, macche jālagateriva;
અમિત્તહત્થત્તગતે, મોચયી નો મહોસધો’’.
Amittahatthattagate, mocayī no mahosadho’’.
૭૭૯.
779.
‘‘આહઞ્ઞન્તુ સબ્બવીણા, ભેરિયો દિન્દિમાનિ ચ;
‘‘Āhaññantu sabbavīṇā, bheriyo dindimāni ca;
ધમેન્તુ માગધા સઙ્ખા, વગ્ગૂ નદન્તુ દુન્દુભી’’.
Dhamentu māgadhā saṅkhā, vaggū nadantu dundubhī’’.
૭૮૦.
780.
‘‘ઓરોધા ચ કુમારા ચ, વેસિયાના ચ બ્રાહ્મણા;
‘‘Orodhā ca kumārā ca, vesiyānā ca brāhmaṇā;
બહું અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ, પણ્ડિતસ્સાભિહારયું.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
૭૮૧.
781.
‘‘હત્થારોહા અનીકટ્ઠા, રથિકા પત્તિકારકા;
‘‘Hatthārohā anīkaṭṭhā, rathikā pattikārakā;
બહું અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ, પણ્ડિતસ્સાભિહારયું.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
૭૮૨.
782.
‘‘સમાગતા જાનપદા, નેગમા ચ સમાગતા;
‘‘Samāgatā jānapadā, negamā ca samāgatā;
બહું અન્નઞ્ચ પાનઞ્ચ, પણ્ડિતસ્સાભિહારયું.
Bahuṃ annañca pānañca, paṇḍitassābhihārayuṃ.
૭૮૩.
783.
‘‘બહુજનો પસન્નોસિ, દિસ્વા પણ્ડિતમાગતં;
‘‘Bahujano pasannosi, disvā paṇḍitamāgataṃ;
પણ્ડિતમ્હિ અનુપ્પત્તે, ચેલુક્ખેપો અવત્તથા’’તિ.
Paṇḍitamhi anuppatte, celukkhepo avattathā’’ti.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ખુદ્દકનિકાય (અટ્ઠકથા) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / જાતક-અટ્ઠકથા • Jātaka-aṭṭhakathā / [૫૪૨] ૫. ઉમઙ્ગજાતકવણ્ણના • [542] 5. Umaṅgajātakavaṇṇanā