| Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) |
૨. વસ્સકારસુત્તવણ્ણના
2. Vassakārasuttavaṇṇanā
૨૨. દુતિયે અભિયાતુકામોતિ અભિભવનત્થાય યાતુકામો. વજ્જીતિ વજ્જિરાજાનો. એવંમહિદ્ધિકેતિ એવં મહતિયા રાજિદ્ધિયા સમન્નાગતે. એતેન નેસં સમગ્ગભાવં કથેતિ. એવંમહાનુભાવેતિ એવં મહન્તેન રાજાનુભાવેન સમન્નાગતે . એતેન નેસં હત્થિસિપ્પાદીસુ કતસિક્ખતં કથેતિ, યં સન્ધાય વુત્તં – ‘‘સિક્ખિતા વતિમે લિચ્છવિકુમારકા, સુસિક્ખિતા વતિમે લિચ્છવિકુમારકા, યત્ર હિ નામ સુખુમેન તાળચ્છિગ્ગળેન અસનં અતિપાતયિસ્સન્તિ પોઙ્ખાનુપોઙ્ખં અવિરાધિત’’ન્તિ (સં॰ નિ॰ ૫.૧૧૧૫). ઉચ્છેચ્છામીતિ ઉચ્છિન્દિસ્સામિ. વિનાસેસ્સામીતિ અદસ્સનં નયિસ્સામિ. અનયબ્યસનન્તિ અવડ્ઢિઞ્ચેવ, ઞાતિબ્યસનઞ્ચ. આપાદેસ્સામીતિ પાપયિસ્સામિ.
22. Dutiye abhiyātukāmoti abhibhavanatthāya yātukāmo. Vajjīti vajjirājāno. Evaṃmahiddhiketi evaṃ mahatiyā rājiddhiyā samannāgate. Etena nesaṃ samaggabhāvaṃ katheti. Evaṃmahānubhāveti evaṃ mahantena rājānubhāvena samannāgate . Etena nesaṃ hatthisippādīsu katasikkhataṃ katheti, yaṃ sandhāya vuttaṃ – ‘‘sikkhitā vatime licchavikumārakā, susikkhitā vatime licchavikumārakā, yatra hi nāma sukhumena tāḷacchiggaḷena asanaṃ atipātayissanti poṅkhānupoṅkhaṃ avirādhita’’nti (saṃ. ni. 5.1115). Ucchecchāmīti ucchindissāmi. Vināsessāmīti adassanaṃ nayissāmi. Anayabyasananti avaḍḍhiñceva, ñātibyasanañca. Āpādessāmīti pāpayissāmi.
ઇતિ કિર સો ઠાનનિસજ્જાદીસુ ઇમં યુદ્ધકથમેવ કથેતિ, ‘‘ગમનસજ્જા હોથા’’તિ ચ બલકાયં આણાપેતિ. કસ્મા? ગઙ્ગાય કિર એકં પટ્ટનગામં નિસ્સાય અદ્ધયોજનં અજાતસત્તુનો વિજિતં, અદ્ધયોજનં લિચ્છવીનં. તત્ર પબ્બતપાદતો મહગ્ઘભણ્ડં ઓતરતિ. તં સુત્વા ‘‘અજ્જ યામિ, સ્વે યામી’’તિ અજાતસત્તુનો સંવિદહન્તસ્સેવ લિચ્છવિનો સમગ્ગા સમ્મોદમાના પુરેતરં આગન્ત્વા સબ્બં ગણ્હન્તિ. અજાતસત્તુ પચ્છા આગન્ત્વા તં પવત્તિં ઞત્વા કુજ્ઝિત્વા ગચ્છતિ. તે પુનસંવચ્છરેપિ તથેવ કરોન્તિ. અથ સો બલવાઘાતજાતો, તદા એવમકાસિ.
Iti kira so ṭhānanisajjādīsu imaṃ yuddhakathameva katheti, ‘‘gamanasajjā hothā’’ti ca balakāyaṃ āṇāpeti. Kasmā? Gaṅgāya kira ekaṃ paṭṭanagāmaṃ nissāya addhayojanaṃ ajātasattuno vijitaṃ, addhayojanaṃ licchavīnaṃ. Tatra pabbatapādato mahagghabhaṇḍaṃ otarati. Taṃ sutvā ‘‘ajja yāmi, sve yāmī’’ti ajātasattuno saṃvidahantasseva licchavino samaggā sammodamānā puretaraṃ āgantvā sabbaṃ gaṇhanti. Ajātasattu pacchā āgantvā taṃ pavattiṃ ñatvā kujjhitvā gacchati. Te punasaṃvaccharepi tatheva karonti. Atha so balavāghātajāto, tadā evamakāsi.
તતો ચિન્તેસિ – ‘‘ગણેન સદ્ધિં યુદ્ધં નામ ભારિયં, એકોપિ મોઘપ્પહારો નામ નત્થિ. એકેન ખો પન પણ્ડિતેન સદ્ધિં મન્તેત્વા કરોન્તો નિરપરાધો હોતિ, પણ્ડિતો ચ સત્થારા સદિસો નત્થિ, સત્થા ચ અવિદૂરે ધુરવિહારે વસતિ, હન્દાહં પેસેત્વા પુચ્છામિ. સચે મે ગતેન કોચિ અત્થો ભવિસ્સતિ, સત્થા તુણ્હી ભવિસ્સતિ. અનત્થે પન સતિ ‘કિં રઞ્ઞો તત્થ ગતેના’તિ વક્ખતી’’તિ. સો વસ્સકારં બ્રાહ્મણં પેસેસિ. બ્રાહ્મણો ગન્ત્વા ભગવતો તમત્થં આરોચેસિ. તેન વુત્તં – અથ ખો રાજા…પે॰… આપાદેસ્સામિ વજ્જીતિ.
Tato cintesi – ‘‘gaṇena saddhiṃ yuddhaṃ nāma bhāriyaṃ, ekopi moghappahāro nāma natthi. Ekena kho pana paṇḍitena saddhiṃ mantetvā karonto niraparādho hoti, paṇḍito ca satthārā sadiso natthi, satthā ca avidūre dhuravihāre vasati, handāhaṃ pesetvā pucchāmi. Sace me gatena koci attho bhavissati, satthā tuṇhī bhavissati. Anatthe pana sati ‘kiṃ rañño tattha gatenā’ti vakkhatī’’ti. So vassakāraṃ brāhmaṇaṃ pesesi. Brāhmaṇo gantvā bhagavato tamatthaṃ ārocesi. Tena vuttaṃ – atha kho rājā…pe… āpādessāmi vajjīti.
ભગવન્તં બીજયમાનોતિ થેરો વત્તસીસે ઠત્વા ભગવન્તં બીજતિ, ભગવતો પન સીતં વા ઉણ્હં વા નત્થિ. ભગવા બ્રાહ્મણસ્સ વચનં સુત્વા તેન સદ્ધિં અમન્તેત્વા થેરેન સદ્ધિં મન્તેતુકામો કિન્તિ તે, આનન્દ, સુતન્તિઆદિમાહ. તં વુત્તત્થમેવ.
Bhagavantaṃ bījayamānoti thero vattasīse ṭhatvā bhagavantaṃ bījati, bhagavato pana sītaṃ vā uṇhaṃ vā natthi. Bhagavā brāhmaṇassa vacanaṃ sutvā tena saddhiṃ amantetvā therena saddhiṃ mantetukāmo kinti te, ānanda, sutantiādimāha. Taṃ vuttatthameva.
એકમિદાહન્તિ ઇદં ભગવા પુબ્બે વજ્જીનં ઇમસ્સ વજ્જિસત્તકસ્સ દેસિતભાવપ્પકાસનત્થં આહ. અકરણીયાતિ અકત્તબ્બા, અગ્ગહેતબ્બાતિ અત્થો. યદિદન્તિ નિપાતમત્તં. યુદ્ધસ્સાતિ કરણત્થે સામિવચનં, અભિમુખં યુદ્ધેન ગહેતું ન સક્કાતિ અત્થો. અઞ્ઞત્ર ઉપલાપનાયાતિ ઠપેત્વા ઉપલાપનં. ઉપલાપના નામ ‘‘અલં વિવાદેન, ઇદાનિ સમગ્ગા હોમા’’તિ હત્થિઅસ્સરથહિરઞ્ઞસુવણ્ણાદીનિ પેસેત્વા સઙ્ગહકરણં, એવઞ્હિ સઙ્ગહં કત્વા કેવલં વિસ્સાસેન સક્કા ગણ્હિતુન્તિ અત્થો. અઞ્ઞત્ર મિથુભેદાતિ ઠપેત્વા મિથુભેદં. ઇમિના ‘‘અઞ્ઞમઞ્ઞભેદં કત્વાપિ સક્કા એતે ગહેતુ’’ન્તિ દસ્સેતિ. ઇદં બ્રાહ્મણો ભગવતો કથાય નયં લભિત્વા આહ. કિં પન ભગવા બ્રાહ્મણસ્સ ઇમાય કથાય નયલાભં જાનાતીતિ? આમ જાનાતિ. જાનન્તો કસ્મા કથેસિ? અનુકમ્પાય. એવં કિરસ્સ અહોસિ – ‘‘મયા અકથિતેપિ કતિપાહેન ગન્ત્વા સબ્બે ગણ્હિસ્સતિ, કથિતે પન સમગ્ગે ભિન્દન્તો તીહિ સંવચ્છરેહિ ગણ્હિસ્સતિ. એત્તકમ્પિ જીવિતમેવ વરં. એત્તકઞ્હિ જીવન્તા અત્તનો પતિટ્ઠાભૂતં પુઞ્ઞં કરિસ્સન્તી’’તિ. અભિનન્દિત્વાતિ ચિત્તેન નન્દિત્વા. અનુમોદિત્વાતિ ‘‘યાવ સુભાસિતમિદં ભોતા ગોતમેના’’તિ વાચાય અનુમોદિત્વા. પક્કામીતિ રઞ્ઞો સન્તિકં ગતો. રાજાપિ તમેવ પેસેત્વા સબ્બે ભિન્દિત્વા ગન્ત્વા અનયબ્યસનં પાપેસિ.
Ekamidāhanti idaṃ bhagavā pubbe vajjīnaṃ imassa vajjisattakassa desitabhāvappakāsanatthaṃ āha. Akaraṇīyāti akattabbā, aggahetabbāti attho. Yadidanti nipātamattaṃ. Yuddhassāti karaṇatthe sāmivacanaṃ, abhimukhaṃ yuddhena gahetuṃ na sakkāti attho. Aññatra upalāpanāyāti ṭhapetvā upalāpanaṃ. Upalāpanā nāma ‘‘alaṃ vivādena, idāni samaggā homā’’ti hatthiassarathahiraññasuvaṇṇādīni pesetvā saṅgahakaraṇaṃ, evañhi saṅgahaṃ katvā kevalaṃ vissāsena sakkā gaṇhitunti attho. Aññatra mithubhedāti ṭhapetvā mithubhedaṃ. Iminā ‘‘aññamaññabhedaṃ katvāpi sakkā ete gahetu’’nti dasseti. Idaṃ brāhmaṇo bhagavato kathāya nayaṃ labhitvā āha. Kiṃ pana bhagavā brāhmaṇassa imāya kathāya nayalābhaṃ jānātīti? Āma jānāti. Jānanto kasmā kathesi? Anukampāya. Evaṃ kirassa ahosi – ‘‘mayā akathitepi katipāhena gantvā sabbe gaṇhissati, kathite pana samagge bhindanto tīhi saṃvaccharehi gaṇhissati. Ettakampi jīvitameva varaṃ. Ettakañhi jīvantā attano patiṭṭhābhūtaṃ puññaṃ karissantī’’ti. Abhinanditvāti cittena nanditvā. Anumoditvāti ‘‘yāva subhāsitamidaṃ bhotā gotamenā’’ti vācāya anumoditvā. Pakkāmīti rañño santikaṃ gato. Rājāpi tameva pesetvā sabbe bhinditvā gantvā anayabyasanaṃ pāpesi.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya / ૨. વસ્સકારસુત્તં • 2. Vassakārasuttaṃ
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૨. વસ્સકારસુત્તવણ્ણના • 2. Vassakārasuttavaṇṇanā
