Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / પટિસમ્ભિદામગ્ગ-અટ્ઠકથા • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
૯. વિપસ્સનાકથા
9. Vipassanākathā
વિપસ્સનાકથાવણ્ણના
Vipassanākathāvaṇṇanā
૩૬. ઇદાનિ વિપસ્સનાપટિસંયુત્તાય સતિપટ્ઠાનકથાય અનન્તરં વિપસ્સનાપભેદં દસ્સેન્તેન કથિતાય સુત્તન્તપુબ્બઙ્ગમાય વિપસ્સનાકથાય અપુબ્બત્થાનુવણ્ણના. તત્થ સુત્તન્તે તાવ સોઇતિ સબ્બનામત્તા યો વા સો વા સબ્બોપિ સઙ્ગહિતો હોતિ. વતાતિ એકંસત્થે નિપાતો. કઞ્ચિ સઙ્ખારન્તિ અપ્પમત્તકમ્પિ સઙ્ખારં. અનુલોમિકાય ખન્તિયાતિ એત્થ વિપસ્સનાઞાણમેવ લોકુત્તરમગ્ગં અનુલોમેતીતિ અનુલોમિકં, તદેવ ખન્તિમપેક્ખિત્વા અનુલોમિકા. સબ્બસઙ્ખારા તસ્સ અનિચ્ચતો દુક્ખતો અનત્તતો ખમન્તિ રુચ્ચન્તીતિ ખન્તિ. સા મુદુકા મજ્ઝિમા તિક્ખાતિ તિવિધા. કલાપસમ્મસનાદિકા ઉદયબ્બયઞાણપરિયોસાના મુદુકાનુલોમિકા ખન્તિ. ભઙ્ગાનુપસ્સનાદિકા સઙ્ખારુપેક્ખાઞાણપરિયોસાના મજ્ઝિમાનુલોમિકા ખન્તિ. અનુલોમઞાણં તિક્ખાનુલોમિકા ખન્તિ. સમન્નાગતોતિ ઉપેતો. નેતં ઠાનં વિજ્જતીતિ યથાવુત્તં એતં ઠાનં એતં કારણં ન વિજ્જતિ. સમ્મત્તનિયામન્તિ એત્થ ‘‘હિતસુખાવહો મે ભવિસ્સતી’’તિ એવં આસીસતો તથેવ સમ્ભવતો અસુભાદીસુ ચ અસુભન્તિઆદિઅવિપરીતપ્પવત્તિસબ્ભાવતો ચ સમ્મા સભાવોતિ સમ્મત્તો, અનન્તરફલદાનાય અરહત્તુપ્પત્તિયા ચ નિયામભૂતત્તા નિયામો, નિચ્છયોતિ અત્થો. સમ્મત્તો ચ સો નિયામો ચાતિ સમ્મત્તનિયામો. કો સો? લોકુત્તરમગ્ગો, વિસેસતો પન સોતાપત્તિમગ્ગો. તેન હિ મગ્ગનિયામેન નિયતત્તા ‘‘નિયતો સમ્બોધિપરાયણો’’તિ (પારા॰ ૨૧; દી॰ નિ॰ ૧.૩૭૩) વુત્તં. તં સમ્મત્તનિયામં ઓક્કમિસ્સતિ પવિસિસ્સતીતિ એતં અટ્ઠાનન્તિ અત્થો. ગોત્રભુનો પન મગ્ગસ્સ આવજ્જનટ્ઠાનિયત્તા તં અનાદિયિત્વા અનુલોમિકખન્તિયા અનન્તરં સમ્મત્તનિયામોક્કમનં વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. અથ વા અટ્ઠારસસુ મહાવિપસ્સનાસુ ગોત્રભુ વિવટ્ટનાનુપસ્સના હોતીતિ અનુલોમિકખન્તિયા એવ સઙ્ગહિતા હોતિ. ચતૂસુપિ સુત્તન્તેસુ ઇમિનાવ નયેન અત્થો વેદિતબ્બો. એતેહિ અનુલોમિકખન્તિસમ્મત્તનિયામચતુઅરિયફલવસેન ચ છ ધમ્માતિ છક્કનિપાતે (અ॰ નિ॰ ૬.૯૮, ૧૦૧) ચત્તારો સુત્તન્તા વુત્તા. કણ્હપક્ખસુક્કપક્ખદ્વયવસેન હિ ચત્તારો સુત્તન્તાવ હોન્તીતિ.
36. Idāni vipassanāpaṭisaṃyuttāya satipaṭṭhānakathāya anantaraṃ vipassanāpabhedaṃ dassentena kathitāya suttantapubbaṅgamāya vipassanākathāya apubbatthānuvaṇṇanā. Tattha suttante tāva soiti sabbanāmattā yo vā so vā sabbopi saṅgahito hoti. Vatāti ekaṃsatthe nipāto. Kañci saṅkhāranti appamattakampi saṅkhāraṃ. Anulomikāya khantiyāti ettha vipassanāñāṇameva lokuttaramaggaṃ anulometīti anulomikaṃ, tadeva khantimapekkhitvā anulomikā. Sabbasaṅkhārā tassa aniccato dukkhato anattato khamanti ruccantīti khanti. Sā mudukā majjhimā tikkhāti tividhā. Kalāpasammasanādikā udayabbayañāṇapariyosānā mudukānulomikā khanti. Bhaṅgānupassanādikā saṅkhārupekkhāñāṇapariyosānā majjhimānulomikā khanti. Anulomañāṇaṃ tikkhānulomikā khanti. Samannāgatoti upeto. Netaṃ ṭhānaṃ vijjatīti yathāvuttaṃ etaṃ ṭhānaṃ etaṃ kāraṇaṃ na vijjati. Sammattaniyāmanti ettha ‘‘hitasukhāvaho me bhavissatī’’ti evaṃ āsīsato tatheva sambhavato asubhādīsu ca asubhantiādiaviparītappavattisabbhāvato ca sammā sabhāvoti sammatto, anantaraphaladānāya arahattuppattiyā ca niyāmabhūtattā niyāmo, nicchayoti attho. Sammatto ca so niyāmo cāti sammattaniyāmo. Ko so? Lokuttaramaggo, visesato pana sotāpattimaggo. Tena hi magganiyāmena niyatattā ‘‘niyato sambodhiparāyaṇo’’ti (pārā. 21; dī. ni. 1.373) vuttaṃ. Taṃ sammattaniyāmaṃ okkamissati pavisissatīti etaṃ aṭṭhānanti attho. Gotrabhuno pana maggassa āvajjanaṭṭhāniyattā taṃ anādiyitvā anulomikakhantiyā anantaraṃ sammattaniyāmokkamanaṃ vuttanti veditabbaṃ. Atha vā aṭṭhārasasu mahāvipassanāsu gotrabhu vivaṭṭanānupassanā hotīti anulomikakhantiyā eva saṅgahitā hoti. Catūsupi suttantesu imināva nayena attho veditabbo. Etehi anulomikakhantisammattaniyāmacatuariyaphalavasena ca cha dhammāti chakkanipāte (a. ni. 6.98, 101) cattāro suttantā vuttā. Kaṇhapakkhasukkapakkhadvayavasena hi cattāro suttantāva hontīti.
૩૭. કતિહાકારેહીતિઆદિકે પુચ્છાપુબ્બઙ્ગમે સુત્તન્તનિદ્દેસે પઞ્ચક્ખન્ધે અનિચ્ચતોતિઆદીસુ નામરૂપઞ્ચ નામરૂપસ્સ પચ્ચયે ચ પરિગ્ગહેત્વા કલાપસમ્મસનવસેન આરદ્ધવિપસ્સકો યોગાવચરો પઞ્ચસુ ખન્ધેસુ એકેકં ખન્ધં અનિચ્ચન્તિકતાય આદિઅન્તવતાય ચ અનિચ્ચતો પસ્સતિ . ઉપ્પાદવયપટિપીળનતાય દુક્ખવત્થુતાય ચ દુક્ખતો. પચ્ચયયાપનીયતાય રોગમૂલતાય ચ રોગતો. દુક્ખતાસૂલયોગિતાય કિલેસાસુચિપગ્ઘરણતાય ઉપ્પાદજરાભઙ્ગેહિ ઉદ્ધુમાતપરિપક્કપભિન્નતાય ચ ગણ્ડતો. પીળાજનકતાય અન્તોતુદનતાય દુન્નીહરણીયતાય ચ સલ્લતો. વિગરહણીયતાય અવડ્ઢિઆવહનતાય અઘવત્થુતાય ચ અઘતો. અસેરિભાવજનકતાય આબાધપદટ્ઠાનતાય ચ આબાધતો. અવસતાય અવિધેય્યતાય ચ પરતો. બ્યાધિજરામરણેહિ લુજ્જનપલુજ્જનતાય પલોકતો. અનેકબ્યસનાવહનતાય ઈતિતો. અવિદિતાનંયેવ વિપુલાનં અનત્થાનં આવહનતો સબ્બૂપદ્દવવત્થુતાય ચ ઉપદ્દવતો. સબ્બભયાનં આકરતાય ચ દુક્ખવૂપસમસઙ્ખાતસ્સ પરમસ્સાસસ્સ પટિપક્ખભૂતતાય ચ ભયતો. અનેકેહિ અનત્થેહિ અનુબદ્ધતાય દોસૂપસટ્ઠતાય ઉપસગ્ગો વિય અનધિવાસનારહતાય ચ ઉપસગ્ગતો. બ્યાધિજરામરણેહિ ચેવ લોભાદીહિ ચ લોકધમ્મેહિ પચલિતતાય ચલતો. ઉપક્કમેન ચેવ સરસેન ચ પભઙ્ગુપગમનસીલતાય પભઙ્ગુતો. સબ્બાવત્થનિપાતિતાય થિરભાવસ્સ ચ અભાવતાય અદ્ધુવતો. અતાયનતાય ચેવ અલબ્ભનેય્યખેમતાય ચ અતાણતો. અલ્લીયિતું અનરહતાય અલ્લીનાનમ્પિ ચ લેણકિચ્ચાકારિતાય અલેણતો . નિસ્સિતાનં ભયસારકત્તાભાવેન અસરણતો. યથાપરિકપ્પિતેહિ ધુવસુભસુખત્તભાવેહિ રિત્તતાય રિત્તતો. રિત્તતાયેવ તુચ્છતો, અપ્પકત્તા વા. અપ્પકમ્પિ હિ લોકે તુચ્છન્તિ વુચ્ચતિ. સામિનિવાસિવેદકકારકાધિટ્ઠાયકવિરહિતતાય સુઞ્ઞતો. સયઞ્ચ અસામિકભાવાદિતાય અનત્તતો. પવત્તિદુક્ખતાય દુક્ખસ્સ ચ આદીનવતાય આદીનવતો. અથ વા આદીનં વાતિ ગચ્છતિ પવત્તતીતિ આદીનવો. કપણમનુસ્સસ્સેતં અધિવચનં, ખન્ધાપિ ચ કપણાયેવાતિ આદીનવસદિસતાય આદીનવતો. જરાય ચેવ મરણેન ચાતિ દ્વેધા પરિણામપકતિતાય વિપરિણામધમ્મતો. દુબ્બલતાય ફેગ્ગુ વિય સુખભઞ્જનીયતાય ચ અસારકતો. અઘહેતુતાય અઘમૂલતો. મિત્તમુખસપત્તો વિય વિસ્સાસઘાતિતાય વધકતો. વિગતભવતાય વિભવસમ્ભૂતતાય ચ વિભવતો. આસવપદટ્ઠાનતાય સાસવતો. હેતુપચ્ચયેહિ અભિસઙ્ખતતાય સઙ્ખતતો. મચ્ચુમારકિલેસમારાનં આમિસભૂતતાય મારામિસતો. જાતિજરાબ્યાધિમરણપકતિતાય જાતિજરાબ્યાધિમરણધમ્મતો. સોકપરિદેવઉપાયાસહેતુતાય સોકપરિદેવઉપાયાસધમ્મતો. તણ્હાદિટ્ઠિદુચ્ચરિતસંકિલેસાનં વિસયધમ્મતાય સંકિલેસિકધમ્મતો પસ્સતિ. સબ્બેસુ ચ ઇમેસુ ‘‘પસ્સતી’’તિ પાઠસેસો દટ્ઠબ્બો.
37.Katihākārehītiādike pucchāpubbaṅgame suttantaniddese pañcakkhandhe aniccatotiādīsu nāmarūpañca nāmarūpassa paccaye ca pariggahetvā kalāpasammasanavasena āraddhavipassako yogāvacaro pañcasu khandhesu ekekaṃ khandhaṃ aniccantikatāya ādiantavatāya ca aniccato passati . Uppādavayapaṭipīḷanatāya dukkhavatthutāya ca dukkhato. Paccayayāpanīyatāya rogamūlatāya ca rogato. Dukkhatāsūlayogitāya kilesāsucipaggharaṇatāya uppādajarābhaṅgehi uddhumātaparipakkapabhinnatāya ca gaṇḍato. Pīḷājanakatāya antotudanatāya dunnīharaṇīyatāya ca sallato. Vigarahaṇīyatāya avaḍḍhiāvahanatāya aghavatthutāya ca aghato. Aseribhāvajanakatāya ābādhapadaṭṭhānatāya ca ābādhato. Avasatāya avidheyyatāya ca parato. Byādhijarāmaraṇehi lujjanapalujjanatāya palokato. Anekabyasanāvahanatāya ītito. Aviditānaṃyeva vipulānaṃ anatthānaṃ āvahanato sabbūpaddavavatthutāya ca upaddavato. Sabbabhayānaṃ ākaratāya ca dukkhavūpasamasaṅkhātassa paramassāsassa paṭipakkhabhūtatāya ca bhayato. Anekehi anatthehi anubaddhatāya dosūpasaṭṭhatāya upasaggo viya anadhivāsanārahatāya ca upasaggato. Byādhijarāmaraṇehi ceva lobhādīhi ca lokadhammehi pacalitatāya calato. Upakkamena ceva sarasena ca pabhaṅgupagamanasīlatāya pabhaṅguto. Sabbāvatthanipātitāya thirabhāvassa ca abhāvatāya addhuvato. Atāyanatāya ceva alabbhaneyyakhematāya ca atāṇato. Allīyituṃ anarahatāya allīnānampi ca leṇakiccākāritāya aleṇato. Nissitānaṃ bhayasārakattābhāvena asaraṇato. Yathāparikappitehi dhuvasubhasukhattabhāvehi rittatāya rittato. Rittatāyeva tucchato, appakattā vā. Appakampi hi loke tucchanti vuccati. Sāminivāsivedakakārakādhiṭṭhāyakavirahitatāya suññato. Sayañca asāmikabhāvāditāya anattato. Pavattidukkhatāya dukkhassa ca ādīnavatāya ādīnavato. Atha vā ādīnaṃ vāti gacchati pavattatīti ādīnavo. Kapaṇamanussassetaṃ adhivacanaṃ, khandhāpi ca kapaṇāyevāti ādīnavasadisatāya ādīnavato. Jarāya ceva maraṇena cāti dvedhā pariṇāmapakatitāya vipariṇāmadhammato. Dubbalatāya pheggu viya sukhabhañjanīyatāya ca asārakato. Aghahetutāya aghamūlato. Mittamukhasapatto viya vissāsaghātitāya vadhakato. Vigatabhavatāya vibhavasambhūtatāya ca vibhavato. Āsavapadaṭṭhānatāya sāsavato. Hetupaccayehi abhisaṅkhatatāya saṅkhatato. Maccumārakilesamārānaṃ āmisabhūtatāya mārāmisato. Jātijarābyādhimaraṇapakatitāya jātijarābyādhimaraṇadhammato. Sokaparidevaupāyāsahetutāya sokaparidevaupāyāsadhammato. Taṇhādiṭṭhiduccaritasaṃkilesānaṃ visayadhammatāya saṃkilesikadhammato passati. Sabbesu ca imesu ‘‘passatī’’ti pāṭhaseso daṭṭhabbo.
૩૮. પઞ્ચક્ખન્ધેતિ સમૂહતો વુત્તેપિ એકેકખન્ધવસેન અત્થવણ્ણના કલાપસમ્મસનઞાણનિદ્દેસે વિસું વિસું આગતત્તા પરિયોસાને ચ વિસું વિસું ખન્ધાનં વસેન અનુપસ્સનાનં ગણિતત્તા સમૂહે પવત્તવચનાનં અવયવેપિ પવત્તિસમ્ભવતો ચ કતાતિ વેદિતબ્બા, વિસું વિસું પવત્તસમ્મસનાનં એકતો સઙ્ખિપિત્વા વચનવસેન વા ‘‘પઞ્ચક્ખન્ધે’’તિ વુત્તન્તિ વેદિતબ્બં. ‘‘એકપ્પહારેન પઞ્ચહિ ખન્ધેહિ વુટ્ઠાતી’’તિ (વિસુદ્ધિ॰ ૨.૭૮૩) અટ્ઠકથાવચનસબ્ભાવતો વા પઞ્ચન્નં ખન્ધાનં એકતો સમ્મસનં વા યુજ્જતિયેવાતિ. પઞ્ચન્નં ખન્ધાનં નિરોધો નિચ્ચં નિબ્બાનન્તિ પસ્સન્તોતિઆદીનવઞાણનિદ્દેસે વુત્તનયેન વિપસ્સનાકાલે સન્તિપદઞાણવસેન નિચ્ચં નિબ્બાનન્તિ પસ્સન્તો. સમ્મત્તનિયામં ઓક્કમતીતિ મગ્ગક્ખણે ઓક્કમતિ, ફલક્ખણે પન ઓક્કન્તો નામ હોતિ. એસેવ નયો સબ્બેસુપિ નિયામોક્કમનપરિયાયેસુ. આરોગ્યન્તિ આરોગ્યભૂતં. વિસલ્લન્તિ સલ્લવિરહિતં. એસેવ નયો ઈદિસેસુ. અનાબાધન્તિ આબાધવિરહિતં, આબાધપટિપક્ખભૂતં વા. એસ નયો ઈદિસેસુ. અપરપ્પચ્ચયન્તિ અઞ્ઞપચ્ચયવિરહિતં. ઉપસ્સગ્ગતોતિ ચ અનુપસ્સગ્ગન્તિ ચ કેચિ સંયોગં કત્વા પઠન્તિ. પરમસુઞ્ઞન્તિ સબ્બસઙ્ખારસુઞ્ઞત્તા ઉત્તમત્તા ચ પરમસુઞ્ઞં. પરમત્થન્તિ સઙ્ખતાસઙ્ખતાનં અગ્ગભૂતત્તા ઉત્તમત્થં . લિઙ્ગવિપલ્લાસવસેન નપુંસકવચનં. નિબ્બાનસ્સ ચ સુઞ્ઞત્તા અનત્તત્તા ચ ઇમસ્મિં દ્વયે પટિલોમપરિયાયો ન વુત્તો. અનાસવન્તિ આસવવિરહિતં. નિરામિસન્તિ આમિસવિરહિતં. અજાતન્તિ જાતિવિરહિતત્તા અનુપ્પન્નં. અમતન્તિ ભઙ્ગાભાવતો મરણવિરહિતં. મરણમ્પિ હિ નપુંસકભાવવચનવસેન ‘‘મત’’ન્તિ વુચ્ચતિ.
38.Pañcakkhandheti samūhato vuttepi ekekakhandhavasena atthavaṇṇanā kalāpasammasanañāṇaniddese visuṃ visuṃ āgatattā pariyosāne ca visuṃ visuṃ khandhānaṃ vasena anupassanānaṃ gaṇitattā samūhe pavattavacanānaṃ avayavepi pavattisambhavato ca katāti veditabbā, visuṃ visuṃ pavattasammasanānaṃ ekato saṅkhipitvā vacanavasena vā ‘‘pañcakkhandhe’’ti vuttanti veditabbaṃ. ‘‘Ekappahārena pañcahi khandhehi vuṭṭhātī’’ti (visuddhi. 2.783) aṭṭhakathāvacanasabbhāvato vā pañcannaṃ khandhānaṃ ekato sammasanaṃ vā yujjatiyevāti. Pañcannaṃ khandhānaṃ nirodho niccaṃ nibbānanti passantotiādīnavañāṇaniddese vuttanayena vipassanākāle santipadañāṇavasena niccaṃ nibbānanti passanto. Sammattaniyāmaṃ okkamatīti maggakkhaṇe okkamati, phalakkhaṇe pana okkanto nāma hoti. Eseva nayo sabbesupi niyāmokkamanapariyāyesu. Ārogyanti ārogyabhūtaṃ. Visallanti sallavirahitaṃ. Eseva nayo īdisesu. Anābādhanti ābādhavirahitaṃ, ābādhapaṭipakkhabhūtaṃ vā. Esa nayo īdisesu. Aparappaccayanti aññapaccayavirahitaṃ. Upassaggatoti ca anupassagganti ca keci saṃyogaṃ katvā paṭhanti. Paramasuññanti sabbasaṅkhārasuññattā uttamattā ca paramasuññaṃ. Paramatthanti saṅkhatāsaṅkhatānaṃ aggabhūtattā uttamatthaṃ . Liṅgavipallāsavasena napuṃsakavacanaṃ. Nibbānassa ca suññattā anattattā ca imasmiṃ dvaye paṭilomapariyāyo na vutto. Anāsavanti āsavavirahitaṃ. Nirāmisanti āmisavirahitaṃ. Ajātanti jātivirahitattā anuppannaṃ. Amatanti bhaṅgābhāvato maraṇavirahitaṃ. Maraṇampi hi napuṃsakabhāvavacanavasena ‘‘mata’’nti vuccati.
૩૯. એવમિમાય પટિપાટિયા વુત્તાસુ આકારભેદભિન્નાસુ ચત્તાલીસાય અનુપસ્સનાસુ સભાવસઙ્ગહવસેન તીસુયેવ અનુપસ્સનાસુ એકસઙ્ગહં કરોન્તો અનિચ્ચતોતિ અનિચ્ચાનુપસ્સનાતિઆદિમાહ. તાસુ યથાનુરૂપં અનિચ્ચદુક્ખાનત્તત્તે યોજના કાતબ્બા. અવસાને પનેતા વિસું વિસું ગણનવસેન દસ્સિતા. ગણનાસુ ચ ગણનપટિપાટિવસેન પઠમં અનત્તાનુપસ્સના ગણિતા. તત્થ પઞ્ચવીસતીતિ ‘‘પરતો રિત્તતો તુચ્છતો સુઞ્ઞતો અનત્તતો’’તિ એકેકસ્મિં ખન્ધે પઞ્ચ પઞ્ચ કત્વા પઞ્ચસુ ખન્ધેસુ પઞ્ચવીસતિ અનત્તાનુપસ્સના. પઞ્ઞાસાતિ ‘‘અનિચ્ચતો પલોકતો ચલતો પભઙ્ગુતો અદ્ધુવતો વિપરિણામધમ્મતો અસારકતો વિભવતો સઙ્ખતતો મરણધમ્મતો’’તિ એકેકસ્મિં ખન્ધે દસ દસ કત્વા પઞ્ચસુ ખન્ધેસુ પઞ્ઞાસં અનિચ્ચાનુપસ્સના. સતં પઞ્ચવીસતિ ચેવાતિ સેસા ‘‘દુક્ખતો રોગતો’’તિઆદયો એકેકસ્મિં ખન્ધે પઞ્ચવીસતિ પઞ્ચવીસતિ કત્વા પઞ્ચસુ ખન્ધેસુ પઞ્ચવીસતિસતં દુક્ખાનુપસ્સના. યાનિ દુક્ખે પવુચ્ચરેતિ યા અનુપસ્સના દુક્ખે ખન્ધપઞ્ચકે ગણનવસેન પવુચ્ચન્તિ, તા સતં પઞ્ચવીસતિ ચેવાતિ સમ્બન્ધો વેદિતબ્બો. ‘‘યાની’’તિ ચેત્થ લિઙ્ગવિપલ્લાસો દટ્ઠબ્બોતિ.
39. Evamimāya paṭipāṭiyā vuttāsu ākārabhedabhinnāsu cattālīsāya anupassanāsu sabhāvasaṅgahavasena tīsuyeva anupassanāsu ekasaṅgahaṃ karonto aniccatoti aniccānupassanātiādimāha. Tāsu yathānurūpaṃ aniccadukkhānattatte yojanā kātabbā. Avasāne panetā visuṃ visuṃ gaṇanavasena dassitā. Gaṇanāsu ca gaṇanapaṭipāṭivasena paṭhamaṃ anattānupassanā gaṇitā. Tattha pañcavīsatīti ‘‘parato rittato tucchato suññato anattato’’ti ekekasmiṃ khandhe pañca pañca katvā pañcasu khandhesu pañcavīsati anattānupassanā. Paññāsāti ‘‘aniccato palokato calato pabhaṅguto addhuvato vipariṇāmadhammato asārakato vibhavato saṅkhatato maraṇadhammato’’ti ekekasmiṃ khandhe dasa dasa katvā pañcasu khandhesu paññāsaṃ aniccānupassanā. Sataṃ pañcavīsati cevāti sesā ‘‘dukkhato rogato’’tiādayo ekekasmiṃ khandhe pañcavīsati pañcavīsati katvā pañcasu khandhesu pañcavīsatisataṃ dukkhānupassanā. Yāni dukkhe pavuccareti yā anupassanā dukkhe khandhapañcake gaṇanavasena pavuccanti, tā sataṃ pañcavīsati cevāti sambandho veditabbo. ‘‘Yānī’’ti cettha liṅgavipallāso daṭṭhabboti.
વિપસ્સનાકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
Vipassanākathāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
તિપિટક (મૂલ) • Tipiṭaka (Mūla) / સુત્તપિટક • Suttapiṭaka / ખુદ્દકનિકાય • Khuddakanikāya / પટિસમ્ભિદામગ્ગપાળિ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ૯. વિપસ્સનાકથા • 9. Vipassanākathā